กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

ชื่อโครงการ โครงการสวนผักคนเมืองส่งเสริมสุขภาพใส่ใจสิ่งแวดล้อมชุมชนหน้าศูนย์แม่และเด็ก (ประเภทที่ 2)

ที่อยู่ ตำบลยะลา อำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา จังหวัด ยะลา

รหัสโครงการ 62 – L7452 – 2 - 25 เลขที่ข้อตกลง 47-2563

ระยะเวลาดำเนินงาน ตั้งแต่ 1 มกราคม 2563 ถึง 30 กันยายน 2563

กิตติกรรมประกาศ

"โครงการสวนผักคนเมืองส่งเสริมสุขภาพใส่ใจสิ่งแวดล้อมชุมชนหน้าศูนย์แม่และเด็ก (ประเภทที่ 2) จังหวัดยะลา" สำเร็จได้ด้วยดี ด้วยความร่วมมือจาก สมาชิกในชุมชน ตำบลยะลา อำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา

คณะทำงานโครงการฯ ขอขอบคุณ กองทุนหลักประกันสุขภาพ เทศบาลนครยะลา ที่ให้การสนับสนุนงบประมาณในการดำเนินโครงการฯ รวมทั้ง ภาคีเครือข่ายที่สำคัญระดับพื้นที่ ที่ให้การสนับสนุน ช่วยเหลือ ชี้แนะ สุดท้ายขอขอบคุณผู้เกี่ยวข้องที่มิได้ระบุชื่อไว้ในที่นี้ ซึ่งมีส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนการดำเนินงานให้มีความยั่งยืนในพื้นที่ต่อไป

คณะทำงานโครงการ
โครงการสวนผักคนเมืองส่งเสริมสุขภาพใส่ใจสิ่งแวดล้อมชุมชนหน้าศูนย์แม่และเด็ก (ประเภทที่ 2)

บทคัดย่อ

โครงการ " โครงการสวนผักคนเมืองส่งเสริมสุขภาพใส่ใจสิ่งแวดล้อมชุมชนหน้าศูนย์แม่และเด็ก (ประเภทที่ 2) " ดำเนินการในพื้นที่ ตำบลยะลา อำเภอเมืองยะลา จังหวัดยะลา รหัสโครงการ 62 – L7452 – 2 - 25 ระยะเวลาการดำเนินงาน 1 มกราคม 2563 - 30 กันยายน 2563 ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจำนวน 55,905.00 บาท จาก กองทุนหลักประกันสุขภาพ เทศบาลนครยะลา เพื่อใช้ในการดำเนินกิจกรรมโครงการ โดยมีกลุ่มเป้าหมายเป็นสมาชิกในชุมชนจำนวน 0 คน หลังจากสิ้นสุดระยะเวลาโครงการ ผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินงานปรากฏดังนี้

โครงการนี้ยังไม่มีการเขียนหรือแก้ไขบทคัดย่อ

หมายเหตุ : รายละเอียดของบทสรุปคัดย่อการดำเนินงาน ให้ผู้รับผิดชอบโครงการเป็นผู้เขียนสรุปภาพรวมของโครงการใน "ผลลัพธ์โครงการ"

สารบัญ

ความเป็นมา/หลักการเหตุผล

ปัจจุบันนี้ จากการรวบรวมสถิติเกี่ยวกับโรคมะเร็งของสถาบันมะเร็งแห่งชาติ สถาบันมะเร็งโรงพยาบาลศิริราชและหน่วยมะเร็งตามโรงพยาบาลที่เป็นโรงเรียนแพทย์หลายแห่ง ได้ยืนยันว่า คนไทยเป็นมะเร็งกันมากขึ้น สาเหตุของโรคมะเร็งจากการศึกษาทั้งในและต่างประเทศไทยสามารถบอกได้ว่า มาจากสารพิษหรือสารก่อมะเร็งซึ่งปะปนอยู่ในสิ่งแวดล้อมรอบ ๆ ตัวเราที่ได้รับหรือสัมผัสอยู่ทุก ๆ วัน นั่นเอง เช่น สารก่อมะเร็งที่ปนอยู่ในอาหาร อากาศ เครื่องดื่ม หรือยารักษาโรค ซึ่งเกี่ยวเนื่องกับพฤติกรรมการกิน การอยู่เป็นสำคัญ และจากสถานการณ์การเฝ้าระวังสารเคมีกำจัดศัตรูพืชในผักและผลไม้ ประจำปี 2561 โดยกรมวิชาการเกษตรและสำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ (มกอช.) ร่วมกับกระทรวงสาธารณสุข โดยกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์และสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ผลการดำเนินโครงการเฝ้าระวังสารพิษตกค้างในผักและผลไม้สด ตามเกณฑ์มาตรฐานของไทย โดยการเก็บตัวอย่างผักและผลไม้สด จำนวน 41 ชนิด รวม 7,054 ตัวอย่าง จากทั่วประเทศ พบว่า ผ่านเกณฑ์มาตรฐาน ร้อยละ 88.8 ไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานร้อยละ 11.2 นอกจากนี้ กรมวิชาการเกษตรได้เก็บตัวอย่างจากแปลงที่ได้รับการรับรองมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี (GAP) จำนวน 2,007 ตัวอย่าง และแปลงที่อยู่ระหว่างการตรวจรับรองมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี (GAP) จำนวน 2,372 ตัวอย่าง ผลการตรวจพบว่า ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 93.7 และ 91.0 ตามลำดับ ถึงแม้ว่าจะมีการควบคุมการใช้สารเคมีอย่างเข้มงวด แต่ก็ยังมีเกษตรกรบางรายใช้สารเคมีไม่ถูกต้อง และจากการเฝ้าระวังฯ ของกระทรวงสาธารณสุข ปี 2561 ที่มีการเก็บตัวอย่างจากโรงคัดบรรจุผักผลไม้ จำนวน 715 ตัวอย่าง พบว่าผ่านเกณฑ์มาตรฐาน ร้อยละ 85.6 จากห้างสรรพสินค้า จำนวน 1,317 ตัวอย่าง พบว่า สินค้าที่ได้รับการรับรอง ผ่านเกณฑ์มาตรฐาน ร้อยละ 85.4 และ สินค้าที่ไม่ได้รับการรับรอง ผ่านเกณฑ์มาตรฐาน ร้อยละ 71.8 ตลาดค้าส่งและตลาดสด ผ่านเกณฑ์มาตรฐาน ร้อยละ 64.9 และครัวโรงพยาบาล ผ่านเกณฑ์มาตรฐาน ร้อยละ 77.8 โดยมีผักผลไม้สดที่พบปริมาณสารพิษตกค้างสูงสุด 6 อันดับแรก ได้แก่ พริก ถั่วฝักยาว คะน้า ส้ม และมะเขือเทศ ซึ่งจะเห็นได้ว่ายังมีการปนเปื้อนสารเคมีในผักและผลไม้สดถึง ร้อยละ 11.2 ประกอบกับสถิติปริมาณขยะชุมชน เขตเทศบาลนครยะลา (ข้อมูลสำนักการสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม เทศบาลนครยะลา ปี 2562) พบว่า มีขยะอินทรีย์ คิดเป็นร้อยละ 55.98 ขยะรีไซเคิล (กระดาษ ขวดแก้ว กระป๋อง) คิดเป็นร้อยละ 25.8 และขยะทั่วไป (พลาสติกและโฟม) คิดเป็นร้อยละ 18.2 ซึ่งครัวเรือนในชุมชนเขตเทศบาลนครยะลาส่วนใหญ่ไม่มีการจัดการขยะอินทรีย์หรือเศษอาหาร มีการทิ้งขยะที่ไม่ถูกสุขลักษณะ จนเป็นที่อยู่อาศัยของแมลงและพาหะนำโรค เช่น แมลงวัน แมลงสาบ และหนู เป็นต้น รวมทั้งส่งกลิ่นเหม็น เสี่ยงต่อการเกิดโรคและเกิดมลพิษต่อสิ่งแวดล้อมในชุมชน       ปัจจุบันพื้นที่เขตเทศบาลนครยะลา มีความเจริญ และพัฒนาหลายด้าน สภาพพื้นที่จึงเป็นชุมชนเมือง มีประชากรเข้ามาอยู่อาศัยจำนวนมากขึ้น วิถีการดำเนินชีวิตของประชาชนเปลี่ยนแปลงไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งการบริโภคอาหาร จากเดิมที่ทำการเกษตรและผลิตวัตถุดิบไว้บริโภคเองในครัวเรือน เปลี่ยนเป็นการซื้อวัตถุดิบจากตลาดสดมาประกอบอาหารหรือซื้ออาหารปรุงสำเร็จจากร้านค้ามาบริโภคในครัวเรือน พฤติกรรมการบริโภคอาหารที่ไม่ถูกต้องและรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ไม่สามารถตรวจสอบคุณภาพอาหารแต่ละมื้อว่าเจือปนด้วยสารอันตรายชนิดใดบ้าง จึงมีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคภัยที่ตามมาจากการรับประทานอาหาร หรือภาวะคุกคามทางด้านสุขภาพจากการบริโภคอาหาร จากข้อมูลจากคลังข้อมูลสุขภาพ (Health Date Center : HDC) ของสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดยะลา ปี 2562 พบว่า อัตราป่วยโรคมะเร็งเต้านมและมะเร็งปากมดลูกต่อแสนประชากร เท่ากับ 84.63 และ 28.21 อีกทั้งการซื้ออาหารมาจากร้านค้าและตลาดยังสร้างปริมาณขยะให้เกิดขึ้นในชุมชนเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะขยะอินทรีย์ที่จัดการไม่ถูกสุขลักษณะก่อให้เกิดมลพิษ แมลง และพาหะนำโรคในชุมชน ส่งผลให้เกิดปัญหาด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อมควบคู่กันไป       จากสถานการณ์ดังกล่าวอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ชุมชนหน้าศูนย์แม่และเด็กได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของปัญหาสุขภาพที่อาจเกิดขึ้นจากการบริโภคผักและผลไม้สดจากท้องตลาดที่มีการปนเปื้อนสารเคมีตกค้างและจากสภาพแวดล้อมในชุมชนที่มีการจัดการขยะที่ไม่ถูกสุขลักษณะเป็นอย่างมาก จึงได้จัดทำโครงการสวนผักคนเมืองส่งเสริมสุขภาพใส่ใจสิ่งแวดล้อมชุมชนหน้าศูนย์แม่และเด็กขึ้น โดยให้ครัวเรือนมีการจัดการขยะอินทรีย์ที่ถูกต้อง เริ่มจากการนำเศษอาหารครัวเรือนมาทำปุ๋ยหมัก/น้ำหมักชีวภาพ เตรียมดินจากเศษอาหารไว้สำหรับปลูกผักปลอดสารเคมีบริโภคในครัวเรือน เพื่อส่งเสริมและป้องกันโรคที่อาจเกิดขึ้นจากการบริโภคอาหารแก่ประชาชนในชุมชนต่อไป

สถานการณ์

วัตถุประสงค์โครงการ

1. เพื่อให้ประชาชนในชุมชนมีความรู้เกี่ยวกับสารพิษ สารปนเปื้อน ที่อยู่ในอาหารและสิ่งแวดล้อม
2. เพื่อเพิ่มพูนความรู้เรื่องการปลูกผักปลอดสารเคมีและจัดการขยะในครัวเรือนแก่ประชาชนให้สามารถดูแลสุขภาพและสิ่งแวดล้อมของตนเอง
3. เพื่อให้ประชาชนในชุมชนปลูกและบริโภคผักปลอดสารเคมีไว้บริโภคในครัวเรือน

กิจกรรม/การดำเนินงาน

1. กิจกรรมที่ 1 ประชุมจัดตั้งคณะทำงานเเละรับสมัครครัวเรือนต้นเเบบนำร่องปลูกผักปลอดสารเคมีไว้บริโภคในครัวเรือน เป้าหมาย คณะทำงาน จำนวน 15 คน ประชาชนทั่วไปจากครัวเรือน จำนวน 60 คน รวมเป็น 75 คน
2. กิจกรรมที่ 2 ฝึกอบรมการเตรียมดิน ทำสารไล่ศัตรูพืชชีวภาพ และการจัดการขยะ เพื่อนำเศษอาหารครัวเรือนมาใช้เตรียมดิน พร้อมลงเตรียมดินเพื่อการปลูกผัก ณ ครัวเรือนที่สมัครเข้าร่วมโครงการ เป้าหมาย คณะทำงานและครัวเรือนที่สมัครเข้าร่วมโครงการ จำนวน 75 คน
3. กิจกรรมที่ 3 ฝึกอบรมเรื่องการปลูกผักอินทรีย์เเละฝึกปลูกผักในครัวเรือน ณ ครัวเรือนที่เข้าร่วมโครงการซึ่งได้มีการเตรียมดินเพื่อการปลูกไว้เเล้ว เป้าหมาย คณะทำงานและครัวเรือนที่สมัครเข้าร่วมโครงการ จำนวน 75 คน
4. กิจกรรมที่ 4 เวทีเเลกเปลี่ยนเรียนรู้ คืนข้อมูล เเละประเมินผลสำเร็จ เพื่อเเลกเปลี่ยนเรียนรู้ คืนข้อมูลปัญหา/อุปสรรค รวมถึงการพัฒนาต่อยอดผลผลิตจากผักปลอดสารพิษ เป้าหมาย ครัวเรือนที่สมัครเข้าร่วมโครงการเเละคณะทำงาน จำนวน 75 คน

กลุ่มเป้าหมาย

ผลที่คาดว่าจะได้รับ

1. ชุมชนมีคณะทำงานที่มีความรู้ความเข้าใจเเละมีตัวเเทนจากชุมชนที่สามารถดำเนินโครงการอย่างมีประสิทธิภาพ
2. ชุมชนมีความรู้เเละความตระหนักเรื่องอาหารปลอดภัยและการจัดการสิ่งแวดล้อม โดยการหันมาปลูกผัก ปลอดสารพิษเพื่อบริโภคในครัวเรือน
   1. ชุมชนมีข้อมูลปัญหา อุปสรรค เเละผลสำเร็จจากการทำโครงการ และสามารถนำมากำหนดกติกาข้อตกลงร่วมกันมาใช้ในการส่งเสริมและป้องกันโรคจากการบริโภคอาหารที่ไม่ปลอดภัย     4. ประชาชนในชุมชนได้บริโภคพืชผักปลอดสารพิษ ทำให้ลดภาวะเจ็บป่วยจากการบริโภคอาหารที่ปลอดสารเคมีปนเปื้อนได้

ส่วนที่ 1 ผลการดำเนินงาน

* ผลผลิต หมายถึง ผลที่เกิดขึ้นเชิงปริมาณจากการทำกิจกรรม เช่น จำนวนผู้เข้าร่วมประชุม จำนวนผู้ผ่านการอบรม จำนวนครัวเรือนที่ปลูกผักสวนครัว เป็นต้น
** ผลลัพธ์ หมายถึง การเปลี่ยนแปลงที่นำไปสู่การแก้ปัญหา เช่น หลังอบรมมีผู้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมจำนวนกี่คน มีข้อบังคับหรือมาตรการของชุมชนที่นำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมหรือสภาพแวดล้อม เป็นต้น ทั้งนี้ต้องมีข้อมูลอ้างอิงประกอบการรายงาน เช่น ข้อมูลรายชื่อแกนนำ , แบบสรุปการประเมินความรู้ , รูปภาพกิจกรรมพร้อมคำอธิบายใต้ภาพ เป็นต้น