กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

สุขภาพช่องปากของเด็กมีความสัมพันธ์กับสุขภาพโดยรวมของเด็ก การที่เด็กมีสภาวะช่องปากไม่ดี จะส่งผลเสียต่อสุขภาพร่างกายของเด็กได้ โดยเมื่อเด็กมีโรคฟันผุลึกหรือฟันผุลุกลามถึงโพรงประสาทฟัน ทำให้เกิดความเจ็บปวด เคี้ยวอาหารไม่ได้ มีผลกระทบต่อระบบทางเดินอาหาร และสภาพจิตใจ เนื่องจากอาการปวดฟันจะทำให้เด็กเกิดความเครียดทางอารมณ์ หงุดหงิดง่าย มีความวิตกกังวล เสียบุคลิกภาพและขาดความมั่นใจในการพูดคุย และยังจะส่งผลกระทบต่อครอบครัวและประเทศชาติด้วย เนื่องจากผู้ปกครองต้องเสียเวลาในการประกอบภารกิจการงาน ทำให้ขาดรายได้ และต้องเสียค่าใช้จ่ายในการรักษาที่มีมูลค่าสูง นอกจากนี้เมื่อมีฟันผุจนลุกลามเกิดเป็นการติดเชื้อที่รุนแรงขึ้นก็อาจจะส่งผลให้เกิดอันตรายถึงแก่ชีวิตของเด็กได้
    จากรายงานผลการสำรวจสภาวะสุขภาพช่องปากแห่งชาติ ครั้งที่ 8 พ.ศ. 2560 โดยสำนักทันตสาธารณสุข กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข พบว่า กลุ่มเด็กอายุ 12 ปี มีประสบการณ์โรคฟันแท้ผุร้อยละ 52.0 ค่าเฉลี่ยฟันผุ ถอน อุด 1.4 ซี่ต่อคน มีภาวะเหงือกอักเสบ ร้อยละ 66.3 สำหรับอำเภอเทพา จังหวัดสงขลา จากการสำรวจสภาวะสุขภาพช่องปาก ในปี พ.ศ. 2562 พบว่า เด็กอายุ 12 ปี มีโรคฟันผุร้อยละ 53.5 ซึ่งยังสูงกว่าในระดับประเทศเล็กน้อย แต่มีค่าเฉลี่ยฟันผุ ถอน อุด 1.3 ซี่ต่อคน ซึ่งใกล้เคียงกับในระดับประเทศ และเมื่อพิจารณาในอำเภอเทพา พบว่าตำบลลำไพลเป็นพื้นที่ที่เด็กอายุ 12 ปี มีฟันผุที่ร้อยละ 55.6 ซึ่งยังสูงกว่าในระดับประเทศ หลังจากดำเนินโครงการเครือข่ายโรงเรียนเด็กไทยฟันดีตำบลลำไพล ปี 2562 มีการเข้าถึงบริการทางทันตกรรมมากขึ้นและมีแนวโน้มว่าสุขภาพช่องปากนักเรียนดีขึ้น เมื่อเปรียบเทียบร้อยละของนักเรียนชั้น ป.6 ปราศจากโรคฟันผุ (Caries free) ปี 2561 ร้อยละ 39.2 และเพิ่มขึ้นในปี 2562 50.3 ตามลำดับ
เปรียบเทียบร้อยละนักเรียนชั้น ป. 6 ไม่มีเหงือกอักเสบระดับตำบลลำไพล 80.2 ซึ่งต่ำกว่าระดับอำเภอเทพาร้อยละ 77.7 อย่างไรก็ตามยังสูงกว่าระดับจังหวัดสงขลาร้อยละ 83.8 จึงจำเป็นต้องส่งเสริมเรื่องสุขภาพช่องปาก ให้เกิดความรอบรู้ด้านสุขภาพ มุ่งหวังให้เด็กแปรงฟันได้อย่างสะอาด สม่ำเสมอจนเป็นกิจวัตร ผู้ปกครองสามารถให้คำแนะนำและกวดขันที่บ้าน ควบคู่กับการดูแลของคณะครูที่โรงเรียรอย่างเป็นระบบ ตลอดจนเข้าถึงการรับบริการที่เหมาะสมต่อไป     โดยปัจจัยเสี่ยงสำคัญของการเกิดโรคในช่องปาก คือ พฤติกรรมการทำความสะอาดช่องปากที่ไม่เหมาะสม และพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่มีแป้งและน้ำตาลสูง เช่น น้ำหวาน น้ำอัดลม ลูกอม ขนมกรุบกรอบ ซึ่งมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นตามกระแสนิยม การมีโรคฟันผุเป็นปัญหาที่ส่งผลกระทบทั้งในระดับบุคคล สังคม และเศรษฐกิจ การป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาตั้งแต่เริ่มต้นจึงเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะในเด็กวัยประถมศึกษา ซึ่งเป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่อฟันผุสูง เนื่องจากเป็นวัยที่เริ่มมีฟันแท้ขึ้นมาในช่องปาก สภาวะช่องปากของเด็กในกลุ่มนี้สามารถสะท้อนการดำเนินงานส่งเสริมทันตสุขภาพในโรงเรียนได้เป็นอย่างดี ดังนั้น นักเรียนจึงเป็นกลุ่มเป้าหมายหลักในการสร้างเสริมพฤติกรรมและสร้างสุขนิสัยที่ดีในการดูแลสุขภาพช่องปากตนเอง ซึ่งจำเป็นต้องมีการดำเนินการร่วมกันทั้งภาคการศึกษา ภาคสาธารณสุข และภาคประชาชน สอดคล้องกับการที่สำนักทันตสาธารณสุขได้สนับสนุนให้เกิดการรวมตัวของโรงเรียนในรูปของเครือข่ายภายใต้ชื่อ “เครือข่ายโรงเรียนเด็กไทยฟันดี” ซึ่งมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อพัฒนาเครือข่ายและขยายผลแนวทางการจัดกิจกรรมส่งเสริมทันตสุขภาพในโรงเรียน เน้นกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และระบบพี่เลี้ยงในการทำงาน โดยใช้ประเด็นทันตสุขภาพเป็นประเด็นนำ มุ่งหวังให้มีการดำเนินกิจกรรมส่งเสริมทันตสุขภาพในโรงเรียนอย่างยั่งยืน และส่งผลให้เด็กมีสุขภาพช่องปากที่ดี ดังนั้นเพื่อให้การดำเนินงานส่งเสริมทันตสุขภาพในโรงเรียนของเครือข่ายสถานศึกษาตำบลลำไพล สามารถดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพและต่อเนื่อง เครือข่ายสถานศึกษาลำไพลซึ่งประกอบด้วย โรงเรียนบ้านแม่ที โรงเรียนบ้านลำไพล โรงเรียนลำไพลราษฎร์อุทิศ โรงเรียนบ้านลำเปา โรงเรียนบ้านทุ่งโพธิ์ โรงเรียนบ้านท่าไทร โรงเรียนวัดปริก และโรงเรียนบ้านควนเจดีย์ ร่วมกับภาคีเครือข่ายในภาคส่วนต่าง ๆ ซึ่งมีแนวคิดร่วมกันที่จะดำเนินงานส่งเสริมทันตสุขภาพในโรงเรียนในรูปแบบของเครือข่ายภายใต้ชื่อ “เครือข่ายโรงเรียนเด็กไทยฟันดีตำบลลำไพล อำเภอเทพา จังหวัดสงขลา” จึงได้จัดทำโครงการนี้ขึ้น โดยมีกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ มีระบบพี่เลี้ยงในการทำงาน และเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชน เพื่อการสร้างเสริมพฤติกรรมที่ดีในการดูแลสุขภาพช่องปากของเด็กและของคนในชุมชนได้อย่างยั่งยืน นำไปสู่การมีสุขภาพช่องปากที่ดีต่อไป