กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

ฟันและอวัยวะในช่องปากเป็นด่านแรกของระบบย่อยอาหาร และมีความสำคัญสำหรับการติดต่อสื่อสารของผู้คนในสังคมแต่จากรายได้ที่เพิ่มขึ้นของประชาชนและสภาพสังคมที่เร่งรีบ ทำให้พฤติกรรมการบริโภคของคนเปลี่ยนไป เด็กวัยประถมศึกษาเป็นวัยที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดโรคฟันผุในฟันถาวร เนื่องจากเป็นวัยที่มีฟันถาวรทยอยขึ้นมาในช่องปาก ซึ่งฟันที่เพิ่งขึ้นจะยังไม่แข็งแรงต้องมีการสะสมแร่ธาตุอีกประมาณ 2 ปี ทำให้ช่วงระยะเวลา2ปีแรกนี้เป็นช่วงที่เสี่ยงต่อการเกิดโรคฟันผุมากที่สุด และเมื่อผุแล้วจะมีการลุกลามอย่างรวดเร็ว ประกอบกับฟันที่เพิ่งขึ้นยังไม่เกิดการสึกหรอจากการใช้งาน ทำให้มีหลุมและร่องฟันที่ลึกเป็นที่สะสมของคราบจุลินทรีย์ จึงมักจะตรวจพบการผุบริเวณนี้เป็นส่วนใหญ่
ข้อมูลทางระบาดวิทยาแสดงให้เห็นว่า โรคฟันผุจะเกิดขึ้นในตำแหน่งนี้สูงมากที่สุด การสำรวจสภาวะ ทันตสุขภาพระดับประเทศ ครั้งที่ 8 พ.ศ. 2560 แสดงให้เห็นว่าเด็กอายุ 3 ปี พบผู้ปราศจากโรคฟันผุในเด็กอายุ 3 ปี ร้อยละ 47.1 ในเด็กอายุ 5 ปี มีแนวโน้มการปราศจากโรคฟันผุเพิ่มขึ้นคือร้อยละ 24.4 นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กก่อนวัยเรียน ทั้ง 2 กลุ่มอายุประมาณร้อยละ 40.0 มีคราบจุลินทรีย์อยู่ในระดับเสี่ยงต่อการเกิดโรคฟันผุ พบฟันผุ ระยะเริ่มต้นในเด็กอายุ 3 ปี และ 5 ปี ร้อยละ 31.1 และร้อยละ 31.3 ตามลำดับ และฟันกรามแท้เป็นฟันซี่ที่มีความสำคัญต่อการบดเคี้ยวอาหารตลอดช่วงชีวิต ฟันกรามแท้ซี่ที่ 1 เป็นฟันที่ขึ้นมาในช่องปากตั้งแต่อายุ 6 ปีและเปรียบเสมือนเสาหลักที่จะใช้ในการเรียงตัวของฟันซี่อื่นๆ ในช่องปากที่ทยอยขึ้นตามมา ในเด็กกลุ่มอายุ 12 ปีจะมีฟันผุที่ฟันกรามแท้ร้อยละ 52 และอีกร้อยละ 36.70 เป็นฟันที่มีภาวะความเสี่ยงและจำเป็นต้องได้รับบริการป้องกันด้วยการเคลือบหลุมร่องฟัน โดยเฉลี่ย 1.4 ซี่/คน
การป้องกันและควบคุมโรคฟันผุในฟันกรามซี่นี้ จะต้องนับตั้งแต่ฟันที่เริ่มขึ้นมาในช่องปากคืออายุ6 ปีและหากต้องการป้องกันไม่ให้เกิดการผุ จะต้องให้บริการเคลือบหลุมร่องฟันตั้งแต่ในกลุ่มเด็กนัดเรียนชั้นป. 1 –ป.๖ และฟันซี่นี้จะขึ้นเต็มที่โดยที่อยู่ในแนวบดเคี้ยวอาหารเมื่อเด็กอายุ 8 ปี (ชั้นป. 3) ซึ่งการติดตามคุณภาพการยึดแน่นเป็นการประเมินประสิทธิภาพในการป้องกันโรคในช่วงวัยนี้และจะทำให้สามารถเคลือบหลุมร่องฟันซ้ำในกรณีที่มีการหลุดออกหรือมีแนวโน้มจะเกิดฟันผุ
ในกรณีของเด็กอายุ 12 ปี จะมีฟันกรามแท้ซี่ที่ 2 ซึ่งเป็นฟันกรามที่ขึ้นถัดจากฟันกรามแท้ซี่ที่ 1 เข้าไปโดยที่จะเกิดการผุที่ด้านบดเคี้ยวของฟันซี่นี้ในเด็กอายุ 12 ปี เช่นเดียวกับกรณีฟันกรามแท้ซี่ที่ 1 ในเด็ก ป. 1 การตรวจสุขภาพช่องปากเด็กในชั้น ป.1 ป.3 และ ป. 6 เป็นกลุ่มอายุดัชนีที่หากสามารถติดตามเฝ้าระวังและให้บริการ
ทันตกรรมป้องกันด้วยการเคลือบหลุมร่องฟันในฟันกรามทั้ง 2 ซี่นี้ จะทำให้รักษาฟันของเด็กซึ่งยังประโยชน์ในการบดเคี้ยวตลอดช่วงชีวิต จากการสำรวจสภาวะสุขภาพช่องปากในเขตเทศบาลตำบลนาด้วง ในปี 2564 พบเด็กอนุบาลมีฟันน้ำนมผุร้อยละ 55.35เด็กประถมศึกษา ป.1-ป.6 มีฟันแท้ผุร้อยละ 14.48
ดังนั้น เพื่อให้การดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคด้านทันตกรรมสำหรับเด็กดำเนินไปได้อย่างต่อเนื่อง กลุ่มงานบริการทางการแพทย์ งานทันตสาธารณสุข โรงพยาบาลนาด้วง จึงได้จัดทำโครงการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคด้านทันตกรรม เด็กไทยฟันดี ปี 2565 ขึ้น