กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

โรคความดันโลหิตสูงเป็นโรคไม่ติดต่อเรื้อรังที่มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ซึ่งเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญของโลกและประเทศไทย ความดันโลหิตสูงเป็นหนึ่งในสาเหตุสำคัญที่ทำให้ประชากรทั่วโลกเกิดความพิการและเสียชีวิตก่อนวัยอันควร (จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2562) เนื่องจากภาวะความดันโลหิตสูงจะไม่มีสัญญาณเตือนหรืออาการแสดงจึงมักถูกเรียกว่าเป็น “ฆาตกรเงียบ (silent killer)” องค์การอนามัยโลก (World Health Organization; WHO) พบว่า โรคความดันโลหิตสูงเป็นสาเหตุการเสียชีวิตทั่วโลก 7.5 ล้านคน (ร้อยละ 12.8) ของการเสียชีวิตทั้งหมด และมีผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงเกือบ 1 พันล้านคนทั่วโลก ซึ่งคาดว่าในปี 2568 ความชุกของผู้ป่วยจะเพิ่มขึ้นเป็น 1.56 พันล้านคน สำหรับสถานการณ์ในประเทศไทย พบจำนวนผู้ป่วยระหว่างปี 2560-2562 เท่ากับ 1,363,616 คน 1,468,433 คน และ 1,566,762 คน ตามลำดับ และเสียชีวิตจากโรคความดันโลหิตสูงระหว่างปี 2560-2562 เท่ากับ 8,525 คน และ 9,313 (สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข, 2562) ซึ่งปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคความดันโลหิตสูงมาจากพฤติกรรมสุขภาพที่ไม่เหมาะสม ได้แก่ การรับประทานอาหารที่มีปริมาณโซเดียมสูง (เช่น บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป ปลากระป๋อง) การสูบบุหรี่ ขาดการออกกำลังกาย อ้วน ภาวะเครียดสะสม ประกอบกับอายุที่มากขึ้น และกรรมพันธุ์ (สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์, 2551) ผู้ป่วยจำนวนมากเป็นโรคความดันโลหิตสูงโดยไม่รู้ตัว หากไม่ได้รับการดูแลรักษาหรือควบคุมความดันโลหิตให้คงที่อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ เป็นสาเหตุของทุพพลภาพและการเสียชีวิต เช่น โรคหัวใจ โรคไตวาย และโรคหลอดเลือดสมองตีบและแตก ส่งผลให้เป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตอย่างรวดเร็ว
จากการศึกษาข้อมูลในชุมชน หมู่ 6 บ้านจือโระ ตำบลบานา อำเภอเมือง จังหวัดปัตตานี พบว่า มีประชากรทั้งหมด 1,644 คน และมีครัวเรือนทั้งหมด 318 ครัวเรือน ซึ่งนักศึกษาได้สำรวจปัญหาในชุมชนเป็นจำนวนทั้งหมด 60 ครัวเรือน โดยจากการทำแบบสอบถามพบปัญหา 5 อันดับแรกทั้งหมด 5 ปัญหา ได้แก่ โรคความดันโลหิตสูง ร้อยละ 16.67 โรคเบาหวาน ร้อยละ 6.67 โรคไข้หวัด ร้อยละ 4.32 ปัญหาปวดกล้ามเนื้อ ร้อยละ 2.74และหลอดเลือดสมอง ร้อยละ 0.14 ตามลำดับ ซึ่งนักศึกษาได้นำปัญหาดังกล่าวจัดทำเวทีประชาคม จึงได้ปัญหาที่ประชาชนเห็นถึงความสำคัญที่ต้องการแก้ไขปัญหา คือ โรคความดันโลหิตสูงซึ่งจัดเป็นปัญหาอันดับหนึ่งที่พบมากที่สุดในหมู่บ้าน เนื่องจากโรคความดันโลหิตสูงส่งผลกระทบรุนแรงต่อร่างกาย เช่น ภาวะไขมันในหลอดเลือดสูง ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด เส้นเลือดตีบอุดตัน เลือดไหลไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆ ของร่างกายไม่เพียงพอ ทำให้เกิดอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือถึงขั้นเสียชีวิต
ดังนั้น จากปัญหาดังกล่าวข้างต้น นักศึกษาจึงจัดทำโครงการบ้านจือโระร่วมมือร่วมใจ ห่างไกลความดันโลหิตสูงตามหลัก 3อ.2ส. โดยมีการอบรมให้ความรู้เกี่ยวกับการรับรู้โอกาสเสี่ยงจาการป่วยด้วยโรคความดันโลหิตสูงตามทฤษฎีแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ (Health Belief Model) การอบรมให้ความรู้เกี่ยวกับโรคความดันโลหิตสูงตามหลัก 3อ.2ส. ซึ่งประกอบด้วยกิจกรรมการเลือกอาหารที่เหมาะสมและไม่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง กิจกรรมการออกกำลังกายสำหรับผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง กิจกรรมสมาธิบำบัด SKT และมีการติดตามความดันโลหิตหลังอบรม
ภายหลังเข้าร่วมโครงการผู้เข้าร่วมโครงการมีการรับรู้โอกาสเสี่ยงจากการป่วยด้วยโรคความดันโลหิตสูงที่เพิ่มขึ้น เพื่อสามารถป้องกันตนเองจากโรคความดันโลหิตสูง และมีความรู้ความเข้าใจทางสุขภาพตามหลัก 3อ.2ส. ที่ถูกต้องและเหมาะสม รวมทั้งมีความดันโลหิตอยู่ในเกณฑ์ที่ดีขึ้นหรือปกติ หลังจากได้รับการอบรมให้ความรู้เกี่ยวกับความดันโลหิตสูงตามหลัก 3อ.2ส. โดยทำการติดตามความดันโลหิตด้วยการเยี่ยมบ้าน 4 ครั้ง สัปดาห์ละ 1 ครั้ง