กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

ภาวะโลหิตจางในระยะตั้งครรภ์เป็นปัญหาสาธารณสุขที่สาคัญในหลายประเทศทั่วโลก ประเทศต่าง ๆ ทั่วโลกจำนวน ร้อยละ 80 มีความชุกของการเกิดภาวะโลหิตจางในระยะตั้งครรภ์สูงกว่าร้อยละ 20 (Garzon, Cacciato, Certelli, Salvaggio, Magliarditi, & Rizzo, 2020) เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาในขณะตั้งครรภ์จะส่งผลให้ปริมาณพลาสมาเพิ่มขึ้นมากกว่าจำนวนเม็ดเลือดแดง ส่งผลให้สตรีตั้งครรภ์มีโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดภาวะโลหิตจางเพิ่มมากขึ้น (Cunningham et al., 2013) องค์การอนามัยโลกกำหนดเกณฑ์วินิจฉัยภาวะโลหิตจางในสตรีตั้งครรภ์จากค่าฮีโมโกลบิน (Hemoglobin) ที่ต่ำกว่า 11 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร หรือค่าความเข้มข้นของเม็ดเลือดแดง (Hematocrit) ที่น้อยกว่า 33 มิลลิกรัมเปอร์เซ็นต์ (Tana, & Wanapirak, 2017) ประเทศไทย พบภาวะโลหิตจางในสตรีตั้งครรภ์ระหว่าง พ.ศ.2563-2565เท่ากับ ร้อยละ 14.29, 14.69 และ 16.88 ตามลำดับ (DOH DASHBORD, 2022) โดยพบว่าในเขตสุขภาพที่ 12 มีอุบัติการณ์การเกิดภาวะโลหิตจางในสตรีตั้งครรภ์ระหว่าง พ.ศ. 2563-2565 สูงเกินเกณฑ์ เท่ากับ ร้อยละ 15.95,15.98,16.88 ส่วนอุบัติการณ์การเกิดภาวะโลหิตจางในสตรีตั้งครรภ์ระหว่าง พ.ศ. 2563-2565 ในจังหวัดนราธิวาส เท่ากับร้อยละ19.39,19.48,14.65 ซึ่งเป้าหมายตามนโยบายและยุทธศาสตร์การพัฒนาอนามัยการเจริญพันธุ์แห่งชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ.2560-2569) ที่กำหนดไว้ไม่เกินร้อยละ 10
สำหรับอุบัติการณ์ในศูนย์แพทย์ใกล้ใจ1 รพ.สุไหงโกลกระหว่างพ.ศ.2563-2565เท่ากับร้อยละ11.49,7.41,7.69 ซึ่ง มีแนวโน้มจะสูงขึ้น เป็นผลมาจากความเชื่อของหญิงตั้งครรภ์ว่า รับระทานยาบำรุงเลือดแล้วเด็กตัวใหญ่ หลังรับประทานยาบำรุงเลือดมีอาการคลื่นไส้ อ่อนเพลีย ลืมรับประทานยา นิยมดื่มชา กาแฟด้วยภาวะเศรษฐกิจรายได้ของบางครอบครัวรายได้น้อยอาหารที่รับประทานจะเป็นประเภทจำพวกแป้งซึ่งส่งผลให้เกิดการขาดธาตุเหล็ก (Iron Deficiency Anemia)ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนต่อมารดาและทารกเช่น มารดาเสี่ยงต่อการแท้ง ระยะคลอดเนิ่นนาน มดลูกหดรัดตัวไม่ดีมีโอกาสตกเลือดระหว่างคลอดและหลังคลอด ติดเชื้อง่ายขึ้น ด้านทารก เสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนดน้ำหนักน้อยหรือมีความพิการสูง ทารกออกมาเป็นโลหิตจาง และภาวะเสียชีวิตในครรภ์
จากผลลัพธ์ดังกล่าว จึงนำมาสู่การป้องกันและแก้ไขภาวะโลหิตจางในสตรีตั้งครรภ์ของศูนย์แพทย์ใกล้ใจ1 รพ.สุไหงโกลกให้หมดไป โดยสตรีตั้งครรภ์ต้องได้รับการตรวจคัดกรองภาวะโลหิตจางตั้งแต่มาฝากครรภ์ครั้งแรก การให้ยาเม็ดเสริมธาตุเหล็ก การตรวจหาไข่พยาธิและการเยี่ยมบ้านเพื่อติดตามการรับประทานยาเม็ดเสริมธาตุเหล็ก ติดตามระดับความเข้มข้นของเลือดทุก 1 เดือน หญิงเสี่ยงได้รับการพบแทย์ และให้สุขศึกษาด้านโภชนากาและจัดโปรแกรมเพื่อลดภาวะโลหิตจางในระยะตั้งครรภ์ที่เหมาะสมเป็นรายบุคคลไป