กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

จากสถานการณ์โรคมะเร็งปากมดลูก พบว่าเป็นอันดับที่ ๒ ของมะเร็งที่พบในสตรีทั่วโลก รองจากมะเร็งเต้านม แต่ละปีมีสตรีทั่วโลกกว่า ๕ แสนคนต่อปี เป็นโรคนี้ และร้อยละ ๘๐ เกิดขึ้นในประเทศกำลังพัฒนา แต่สำหรับประเทศไทย พบว่าโดยส่วนใหญ่มักจะเกิดในผู้หญิงวัยกลางคนอายุระหว่าง ๓๕-๕๕ ปี ในแต่ละปีมีการตรวจพบมะเร็งปากมดลูกรายใหม่กว่า ๖,๐๐๐ ราย และมีผู้เสียชีวิตจากโรคนี้ ๒,๖๐๐ รายต่อปี กล่าวได้ว่าทุกๆวันจะมีสตรีไทยเสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งปากมดลูกถึง ๗ คนนับ เป็นปัญหาสำคัญของสาธารณสุขไทย จากการศึกษาวิจัยพบว่า โรคมะเร็งปากมดลูกเกิดจากการติดเชื้อไวรัสเอชพีวี (human Papilloma virus หรือ HPV) สายพันธุ์ที่ ๑๖ และ ๑๘การติดเชื้อ ร้อยละ ๘๕ เกิดจากการมีเพศสัมพันธ์ ร้อยละ๑๕ เกิดจากการสัมผัสแล้วเชื้อเข้าไปในเยื่อบุของอวัยวะเพศ หรือปากมดลูกมีรอยถลอกหรือแผลที่ทำให้เชื้อเข้าไปได้ ดังนั้น แม้ว่าไม่เคยผ่านการมีเพศสัมพันธ์มาก่อนก็มีโอกาสเสี่ยงที่จะได้รับเชื้อเอชพีวีเชื้อ ไวรัส ชนิดนี้แบ่งออกเป็น ๒ กลุ่ม คือ กลุ่มความเสี่ยงต่ำ ทำให้เกิดโรคหูดหงอนไก่ที่อวัยวะเพศ และรอยโรคขั้นต่ำส่วนกลุ่มความเสี่ยงสูงเป็นสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงเนื้อเยื่อปากมดลูกจนกลายเป็นรอยโรคขั้นสูงและมะเร็งในที่สุด โดยกระบวนการเกิดมะเร็งปากมดลูกใช้เวลาเฉลี่ย ๕–๑๕ปี พบว่าสตรีที่ติดเชื้อไวรัส กลุ่มความเสี่ยงสูง มีโอกาสที่จะเกิดมะเร็งปากมดลูกสูงถึง ๔๐๐ เท่า เมื่อเทียบกับสตรีที่ไม่พบการติดเชื้อดังกล่าว อย่างไรก็ตาม การติดเชื้อดังกล่าวอาจจะหายเองได้ด้วยระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ในกรณีที่การติดเชื้อยังคงอยู่ หรือฝังแน่นที่ปากมดลูกก็จะมีการพัฒนาไปเป็นมะเร็งปากมดลูกได้ เนื่องจากโรคนี้มีระยะก่อน มะเร็งให้ตรวจพบได้ ดังนั้น การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก ที่เรียกว่าการทำแป๊ปสเมียร์ (Pap smear) จะทำให้พบระยะก่อนมะเร็ง และมะเร็งระยะเริ่มแรก ช่วยให้สามารถรักษาและป้องกันไม่ให้เกิดมะเร็งปากมดลูกได้ตามที่สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติได้มีนโยบายส่งเสริมสุขภาพในการคัดกรอง
โรคมะเร็งปากมดลูก ในสตรีกลุ่มอายุ ๓๐-๖๐ ปี ใน ๗๕ จังหวัด ทั่วประเทศ และในการลดอุบัติการณ์และอัตราตายจากมะเร็งปากมดลูกของสตรีนั้นต้องมีการคัดกรองให้ครอบคลุมประชากรกลุ่มดังกล่าวให้มากที่สุด โดยต้องทำซ้ำทุก ๕ ปี โดยมีแผนการป้องกันและควบคุมมะเร็งแห่งชาติตั้งแต่ปี ๒๕๔๑ซึ่งมีเป้าหมายว่าจะลดอัตราตายของสตรีไทยจากมะเร็งปากมดลูกลง ๕๐ % ภายในระยะเวลา ๕ ปี ซึ่งจากการดำเนินการคัดกรองมะเร็งปากมดลูกเริ่มตั้งแต่ปี ๒๔๙๕ โดยวิธี Papanicolaou (Pap smears)และได้ดำเนินการต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบันยังไม่ครอบคลุมกลุ่มเป้าหมายยังพบว่าโรคมะเร็งปากมดลูกยังเป็นปัญหาสำคัญและอุบัติการณ์การเกิดมะเร็งปากมดลูกยังไม่ได้ลดลงในสตรีไทยปัจจุบันการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกสามารถทำได้โดยวิธี Papanicolaou (Pap smears)คือการค้นหาเนื้อเยื่อ(cell)ผิดปกติ ที่เปลี่ยนแปลงปากมดลูก ถ้าเซลล์ผิดปกติเหล่านี้ไม่ได้รับการรักษา อาจเปลี่ยนแปลงไปเป็นเซลล์มะเร็งปากมดลูกได้ ซึ่งใช้เวลา ๕-๑๐ ปี ถ้ามีภาวะเสี่ยงก็อาจเกิดอาการเร็วขึ้นการคัดกรองไม่ได้ถูกต้องร้อยเปอร์เซ็นต์แต่ก็สามารถที่จะช่วยป้องกันจะช่วยป้องกันมะเร็งปากมดลูกส่วนใหญ่ได้ ถ้าสามารถค้นหาเซลล์ผิดปกติก่อนที่จะกลายเป็นเซลล์มะเร็งชนิดสแควร์มัส(Scquamous Cell Carcinoma)ซึ่งเป็นชนิดที่พบมากที่สุดของมะเร็งปากมดลูก ส่วนเซลล์ผิดปกติที่อยู่ในรูเปิดของปากมดลูก (Endocervical) จะพบน้อย (ประมาณร้อยละ ๒๐)และเซลล์ที่ผิดปกตินี้จะกลายเป็นมะเร็งปากมดลูกชนิด Adenocarcinomaถ้าผลการตรวจคัดกรองพบว่าเซลล์ที่ปากมดลูกมีความผิดปกติ และมีข้อบ่งชี้ว่ารักษาโดยการจี้ด้วยความเย็นหรือต้องพบแพทย์เพื่อตรวจโดยวิธีอื่นต่อไป เพื่อค้นหาความผิดปกติอื่นเพื่อแนะนำการรักษาที่ดีที่สุดและสามารถลดงบประมาณในการรักษาพยาบาลแก่ผู้ป่วย และเพื่อให้การดำเนินงานการคัดกรองมะเร็งปากมดลูกในสตรีกลุ่มเป้าหมาย ๓๐-๖๐ปีของ รพ.สต.นาทอน โดยวิธีPapanicolaou (Pap) smears ในสตรีกลุ่มเป้าหมาย ในปี ๒๕๕2ซึ่งการดเนินการคัดกรองให้ได้ตามเกณฑ์ชี้วัดในระดับจังหวัดให้ได้ร้อยละ ๒๕โดยจะจัดประชาสัมพันธ์โดยผ่าน อสม.สาธารณสุข หอกระจายข่าว และรณรงค์การให้บริการอย่างต่อเนื่อง
ดังนั้นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลนาทอน จึงได้จัดการรณรงค์ตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก ภายใต้โครงการเฝ้าระวังและดูแลสตรีไทยให้ปลอดภัยจากโรคมะเร็งปากมดลูกในกลุ่มอายุ ๓๐-๖๐ ปี และโรคมะเร็งเต้านมในกลุ่มอายุ๓๐-๗๐ปี ในปีงบประมาณ ๒๕๖2 ขึ้นโดยตรวจมะเร็งปากมดลูกด้วยวิธี Papanicolaou (Pap) smears ในกลุ่มอายุ ๓๐-๖๐ ปี และตรวจเต้านมด้วยตนเองในกลุ่มอายุ๓๐-๗๐ปีเพื่อส่งเสริมให้ผู้หญิงไทยได้รับการตรวจหามะเร็งปากมดลูกและมะเร็งเต้านมครอบคลุมสตรีกลุ่มเป้าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ