กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

เมตาบอลิกซินโดรม (Metabolic Syndrome) หมายถึง กลุ่มอาการที่มีความผิดปกติด้านเมตาบอลิสม ซึ่งประกอบไปด้วย ภาวะที่อ้วนโดยเฉพาะรอบเอว ภาวะไขมันในเลือดสูง (ไขมันไตรกลีเซอไรด์สูง แอล ดี แอล โคเลสเตอรอลสูง เอช ดี แอลโคเลสเตอรอลต่ำ) มีความดันโลหิตสูงและภาวะดื้ออินซูลิน ที่เป็นปัจจัย เสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจละหลอดเลือดและโรคต่าง ๆ ตามมาเช่น โรคเบาหวานชนิดที่2 (Grundy et al.,2005 อ้างถึงใน “ผลของโปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะในการจัดการตนเอง ในผู้ที่มีเมตาบอลิก ซินโดรม”โดยอรวรรณประภาศิลป์,คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.2554) อุบัติการณ์ในประเทศแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้แก่สิงคโปร์ ฟิลิปปินส์ และฮ่องกง พบว่ามี เมตาบอลิกซินโดรมเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วจากร้อยละ 12, 14 และ 17 ตามลำดับในปี 1998 เป็นร้อยละ 18. 19 และ 22 ตามลำดับในปี 1999 โดยเพิ่มขึ้นร้อยละ 5-6 ภายในระยะเวลาเพียงหนึ่งปี
สำหรับประเทศไทย จากการสำรวจสุขภาพประชากรไทยอายุ 15 ปีขึ้นไปปี 2552 ใน 21 จังหวัดทั่วประเทศจำนวน 20,450 คน โดยวิชัย เอกพลากร (2553) พบความชุกของภาวะเมตาบอลิกซินโดรมถึงร้อยละ 21.1 โดยพบ ในหญิงมากกว่าชาย (ร้อยละ 23.9 และ 18.1 ตามลำดับ) นอกจากนี้ยังพบภาวะดังกล่าว เพิ่มขึ้น ตามอายุที่เพิ่มขึ้น โดยพบมากในช่วงอายุ 45-49 ปี และ 60-69 ปี (ร้อยละ 30.4 และ 38.6 ตามลำดับ)แสดงให้เห็นว่าปัญหาเมตาบอลิกซินโดรมในประชากรไทยเริ่มทวีความรุนแรงมากขึ้น แม้แต่ใน ประชากรที่อาศัยอยู่ในชนบท (Boonyavarakul,Choosaeng,Supasyndh,&Panichkul,2555)
จากรายงานการสำรวจ พฤติกรรมเสี่ยงโรคไม่ติดต่อและการบาดเจ็บ พ.ศ.2558 ระดับเขตสุขภาพของกลุ่มพัฒนา ระบบเฝ้าระวังพฤติกรรมเสี่ยงโรคไม่ติดต่อ สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข พบว่าความชุก (ร้อยละ) ประชากรในเขตสุขภาพที่ 8 อายุ 15 – 74 ปี มีภาวะ น้ำหนักเกิน (BMI > 25 กิโลกรัม/เมตร2) เพิ่มขึ้นจากปี 2553 คือร้อยละ 20.95 กิโลกรัม/เมตร2 เป็นร้อยละ25.2 กิโลกรัม/เมตร2 เพศชายมีภาวะน้ำหนักเกินร้อยละ 17.4 เพศหญิงร้อยละ 32.7 (ภาพรวมประเทศร้อยละ30.5 กิโลกรัม/เมตร2เพศชายร้อยละ 24.7 เพศหญิงร้อยละ 35.8กิโลกรัม/เมตร2) ประชากรที่มีภาวะอ้วนร้อยละ 5.7 (ภาพรวมประเทศร้อยละ 7.5) ความชุก (ร้อยละ) ประชากร ที่ออกกำลังกายตั้งแต่ 30 นาทีขึ้นไป อย่างน้อย 3 วันต่อสัปดาห์ ภาพรวมเขต ร้อยละ 36.73 (ประเทศร้อยละ 34.5) ความชุก (ร้อยละ) ประชากรที่รับประทานผักผลไม้ > 5 หน่วยมาตรฐาน/วันภาพรวมเขต ร้อยละ 21.20(ประเทศร้อยละ 21.7)ส่วนประชากรที่สูบบุหรี่ภาพรวมเขต ร้อยละ 20.67 และพบสูงขึ้นเป็น ร้อยละ22.3 ในปี 2558ซึ่งสูงกว่าระดับประเทศ(ประเทศร้อยละ 21.3)ความชุก (ร้อยละ) ประชากรที่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อย่างหนัก (ชายดื่มเฉลี่ยมากกว่า 2 แก้วมาตรฐานต่อวัน หญิงดื่มมากกว่า 1 แก้วมาตรฐานต่อวัน) ภาพรวมเขต ร้อยละ 5.9 (ประเทศร้อยละ 7.3) ซึ่งสูงขึ้นจากปี 2553 คือภาพรวมเขต ร้อยละ 3.33 และประเทศร้อยละ 4.30
ข้อมูลจากการรับบริการผู้ป่วยเบาหวาน ที่โรงพยาบาล ส่งเสริมสุขภาพตำบลศรีวิชัย ปี พ.ศ.2558-2561มีจำนวนผู้ป่วยเบาหวานทั้งหมด 358, 369 392 และ 427 ราย ตามลำดับ ปี 2560 ผู้ป่วยที่มีภาวะแทรกซ้อนทางตาทางไต และเท้า คิดเป็น ร้อยละ 15.08 , 12.84 และ12.01ตามลำดับ การดูแลผู้ป่วยเบาหวานต้องการความร่วมมือในการรักษา และการดูแลตนเอง จากตัวผู้ป่วยในระดับสูง โดยคำนึงถึงการจัดการปัจจัยและเหตุซึ่งจะส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้น (สารัช สุนทรโยธิน และคณะ, 2556) ในปีงบ 2561 รพ.สต.ศรีวิชัย ได้ทำการคัดกรองโรคเบาหวาน และความดันโลหิตสูงในชุมชน ประชากรอายุ 35 ปีขึ้นไปจำนวน 2,652 คน พบกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวาน 51 คน ร้อยละ 5.69 กลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง 108 คน ร้อยละ 4.43 ผู้ป่วยโรคเบาหวาน 23 คน ร้อยละ 0.87 ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง 2 คน ร้อยละ 0.08 และพบว่ากลุ่มเสี่ยงฯ ในปีที่ผ่านมาพบว่าป่วยเป็นโรคร้อยละ 10.5
ดังนั้น ด้วยความตระหนักถึงความรุนแรงของโรคอ้วน โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ และหลอดเลือดที่คุกคามชีวิตและสุขภาวะของ ประชาชนในชุมชน โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลศรีวิชัย จึงได้ จัดทำ โครงการประชุมเชิงปฏิบัติการส่งเสริมสมรรถนะในการจัดการตนเองของประชาชนกลุ่มเสี่ยงต่อ โรคเมตาบอลิกปี 2563 ขึ้น โดยได้ดำเนินการพัฒนาสมรรถนะ และได้สร้างสมุดประจำตัว ผู้มีความเสี่ยง ต่อภาวะเบาหวานเพื่อใช้เป็นแนวทางเสริมสร้างสุขภาพและมีความรู้ ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับ ปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ที่ก่อให้เกิดผลต่อสุขภาพพร้อมทั้งสามารถประเมินความเสี่ยงได้ด้วยตนเอง และเป็นแนวทาง ในการปฏิบัติเพื่อจัดการลดความเสี่ยงให้ถูกต้องต่อไป