กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

หลักการและเหตุผล
อาหารเป็นหนึ่งในปัจจัยที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต การบริโภคอาหารที่ไม่สะอาดเป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดโรคภัยไข้เจ็บ โดยมีเชื้อโรคและสารปนเปื้อนหลายชนิดที่เป็นอันตรายถึงชีวิต หลักสำคัญในการเลือกรับประทานอาหารนอกเหนือจากรสชาติอาหารแล้ว สิ่งที่ต้องคำนึงและพิจารณาควบคู่ไปด้วย คือ คุณค่าตามหลักโภชนาการ คุณภาพ ความสะอาดและปราศจากสารปนเปื้อน จำเป็นต้องมีระบบการดูแลควบคุมตรวจสอบคุณภาพความปลอดภัยของอาหารทุกกระบวนการ ฉะนั้นเพื่อให้ประชาชนสามารถจัดหาอาหารที่สะอาดปลอดภัยมาบริโภคได้ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องจึงจำเป็นต้องมีระบบการดูแลควบคุมตรวจสอบคุณภาพความปลอดภัยของอาหาร และดำเนินการประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนทั่วไปสามารถรับทราบข้อมูลและเข้าถึงการบริโภคอาหารที่สะอาดและปลอดภัยได้
ปัจจุบันร้านขายของชำเป็นแหล่งกระจายสินค้าให้แก่ผู้บริโภคในพื้นที่จับจ่ายใช้สอยเครื่องอุปโภคและบริโภคจากร้านขายของชำภายในหมู่บ้าน ไม่ว่าจะเป็นอาหาร เครื่องสำอาง ยา ของใช้ต่างๆ ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์เกี่ยวกับสุขภาพและมีการจำหน่ายสินค้าที่ไม่ได้คุณภาพ มาตรฐาน และไม่ปลอดภัย เช่น ยาผสมสารสเตียรอย เครื่องสำอางมีสารอันตราย อาหารมีสารปนเปื้อนเจือปนอยู่ ซึ่งอาจก่อให้เกิดโรคหรืออันตรายต่อสุขภาพผู้บริโภค โดยปัจจัยต่างๆ เช่น การโฆษณาชวนเชื่อการให้ข้อมูลที่ไม่ตรงกับความเป็นจริงหรือระดับการรับรู้ของบุคคลย่อมมีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการบริโภคของบุคคลทั้งสิ้น หากผู้บริโภคมีความรู้และทักษะในการเลือกสินค้าที่ถูกต้องก็จะได้สินค้าที่มีคุณภาพ มีความปลอดภัยสูง ประกอบกับในยุคปัจจุบันบ้านเมืองมีความเจริญก้าวหน้า มีเทคโนโลยีที่ทันสมัย การโฆษณาชวนเชื่อต่างๆเข้าถึงได้ง่ายและรวดเร็ว จึงมีความสะดวกในการชื้อผลิตภัณฑ์สุขภาพต่างๆโดยเฉพาะการเลือกชื้อผลิตภัณฑ์สุขภาพจากร้านชำในพื้นที่เพื่อนำมาใช้ตอบสนองต่อความต้องการของตนเอง ซึ่งหากผู้บริโภคยังมีความเชื่อความเข้าใจที่ผิด ขาดทักษะความรู้ที่ถูกต้อง และมีพฤติกรรมการเลือกชื้อและใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่ได้คุณภาพมาตรฐาน ก็อาจจะตกเป็นเหยื่อและได้รับอันตรายจากอุปโภคและบริโภคผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ไม่ได้คุณภาพมาตรฐานได้ง่าย
จากข้อมูลร้านอาหารทั้งหมด 8 ร้าน ผ่านเกณฑ์มาตรฐานได้ป้าย อาหารสะอาด รสชาติอร่อย(Clean Food Good Test) จำนวน 2 ร้านคิดเป็นร้อยละ 25.00 ,แผงลอยจำหน่ายอาหารทั้งหมด 67 ร้าน ผ่านเกณฑ์มาตรฐานได้ป้าย อาหารสะอาด รสชาติอร่อย(Clean Food Good Test) จำนวน 1 ร้านคิดเป็นร้อยละ 1.49 และร้านขายของชำทั้งหมด 48 ร้านไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานร้านชำ และจากการตรวจประเมินในบี 2563 ผลการประเมินคือ ร้านขายของชำจำนวน 48 ร้าน มีเกณฑ์มาตรฐานจำนวน 14 ข้อไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานตามลำดับ 5 ข้อคือ ข้อที่13 มีการประชาสัมพันธ์ให้ความรู้ การเลือกซื้อผลิตภัณฑ์สุขภาพ เช่นแผ่นพับ ไวนิล ร้อยละ 100,ข้อที่ 14 ผู้ประกอบการสามารถปฏิบัติหรือตอบคำถามเรื่่องฉลากอาหาร(เลข อย.)/วันผลิต วันหมดอายุ/เลขจดแจ้งของเครื่องสำอาง/ยกตัวอย่างยาที่ขายได้ในร้านชำ ร้อยละ 97.87,ข้อที่ 7 อาหารที่มีฉลากมีการแสดงเครื่องหมาย อย. สถานที่ผลิต วันผลิต วันหมดอายุทุกรายการ ร้อยละ 95.74,ข้อที่ 1 ไม่พบการจำหน่ายยาแผนปัจจุบันประเภทยาอันตราย ยาควบคุมพิเศษ ร้อยละ 55.31,ข้อที่ 2 ไม่พบพบการจำหน่ายยาชุด ยาปฏิชีวนะ ยาต้านการอักเสบ(NDAIDs) ร้อยละ 38.29 ส่วนการตรวจประเมินแผงลอยจำหน่ายอาหารทั้งหมด 84 ร้าน/ร้านอาหารทั้งหมด 6 ร้าน รวมทั้งหมดจำนวน 90 ร้าน มีเกณฑ์มาตรฐานตามข้อกำหนดด้านสุขาภิบาลอาหารจำนวน 12 ข้อ/15 ข้อ ไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานตามลำดับ 5 ข้อคือ ข้อที่ 9 มีการรวบรวมมูลฝอยและเศษอาหารเพื่อนำไปกำจัดคือถังขยะไม่มีฝาปิด ร้อยละ 90,ข้อที่ 8 ช้อน ส้อม ตะเกียบ วางตั้งเอาด้ามขึ้นในภาชนะโปร่งสะอาด หรือวางเป็นระเบียบในภาชนะโปร่งสะอาดมีการปกปิดเก็บสูงจากพิ้นอย่างน้อย 60 ซม. พบไม่ปกปิด ร้อยละ 71.11,ข้อที่ 2 อาหารปรุงสุกมีการปกปิด หรือมีการป้องกันสัตว์แมลงนำโรค พบไม่ปกปิด ร้อยละ 67.70,ข้อที่ 1 แผงลอยจำหน่ายอาหารทำจากวัสดุที่ทำความสะอาดง่าย มีสภาพดี เป็นระเบียบอยู่สูงจากพื้นอย่างน้อย 60 ซม. พบไม่สะอาด ไม่เป็นระเบียบ ร้อยละ 66.60,ข้อที่ 6 น้ำแข็งที่ใช้บริโภค สะอาด มีฝาปิดสูงจากพื้นอย่างน้อย 60 ซม. ที่ตักด้ามยาว ไม่นำอาหารหรือสิ่งของอย่างอื่นแช่ในน้ำแข็ง พบนำอาหารหรือสิ่งของอย่างอื่นแช่ในน้ำแข็ง ร้อยละ 52.20
ในการนี้ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ตำบลบ้านควน จึงได้เล็งเห็นถึงการพัฒนา ยกระดับ และเฝ้าระวังร้านขายของชำ ร้านอาหาร แผงลอยจำหน่ายอาหาร ในหมู่บ้านให้ผ่านเกณฑ์มาตรฐาน เพิ่มความรู้เรื่องสุขาภิบาลอาหาร และผลิตภัณฑ์สุขภาพให้แก่ผู้ประกอบการ จะช่วยส่งเสริมให้ประชาชนมีความปลอดภัยและมีความเสี่ยงต่อการเจ็บป่วยลดน้อยลง จึงได้จัดทำ "โครงการร้านชำ แผงลอยจำหน่ายอาหารร้านอาหาร ได้มาตรฐานปลอดภัย ใสใจสุขภาพผู้บริโภคบ้านควน" เพื่อให้ผู้บริโภคในพื้นที่บ้านควน มีความปลอดภัยในการเลือกชื้อสินค้าที่มีคุณภาพ ได้มาตรฐาน ไม่มีสารเคมีอันตรายเจือปน มีการสำรวจเฝ้าระวัง ติดตามประเมินผล เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันให้กับผู้บริโภค ส่งเสริมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพที่ถูกต้อง ร้านขายของชำ แผงลอยจำหน่ายอาหาร ร้านอาหาร ได้รับการพัฒนายกระดับให้มีคุณภาพ ผ่านเกณฑ์มาตรฐานด้านสุขาภิบาลอาหาร ส่งผลให้ผู้บริโภคมีความปลอดภัย จากการอุปโภคและบริโภคอาหาร ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่มีคุณภาพ ไม่ก่อให้เกิดโรค การแพ้และอันตรายต่อสุขภาพของคนบ้านควนอย่ายั่งยืนต่อไป