กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

หลักการและเหตุผล (ระบุที่มาของการทำโครงการ)
ในปัจจุบันโรคมะเร็งปากมดลูกและมะเร็งเต้านมเป็นสาเหตุการตายจากโรคมะเร็งของสตรีในประเทศไทย ซึ่งทำให้เป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ โดยเฉพาะโรคมะเร็งปากมดลูกเป็นมะเร็งที่พบมากเป็นอันดับหนึ่งของมะเร็งในสตรี พบได้ถึง ๓ คน ในประชากรหนึ่งแสนคน ในแต่ละปีมีผู้ป่วยด้วยโรคมะเร็งปากมดลูกเสียชีวิต ประมาณ ๔,๕๐๐ ราย ส่วนใหญ่มีอายุประมาณ ๓๐ - ๕๐ ปี ซึ่งที่ผ่านมาใช้วิธีการตรวจมะเร็งปากมดลูกด้วยการตรวจ Pap Smear และหากทำทุก 1 ปี ในกรณีกลุ่มเสี่ยง สามารถลดการเป็นมะเร็งระยะลุกลามได้ ๙๒ % ถึงแม้กระบวนการตรวจเพื่อค้นหามะเร็งปากมดลูก จะง่าย สะดวก ราคาถูก แต่ยังพบว่าสตรีจำนวนมากไม่เห็นความสำคัญ มีทัศนคติ ที่ไม่ดีต่อการตรวจ Pap Smear ส่วนโรคมะเร็ง

เต้านม ผู้ป่วยมักไม่มีอาการผิดปกติในระยะเริ่มต้น ดังนั้นจึงมีความจำเป็นและสำคัญที่ต้องทำการตรวจค้นหามะเร็งเต้านมใน ระยะเริ่มต้น การรักษามะเร็งเต้านมในปัจจุบันมีความก้าวหน้าไปมาก การค้นพบมะเร็งเต้านมในระยะเริ่มต้นสามารถรักษาให้หายขาดได้ และการรักษาอาจทำได้โดยการตัดเฉพาะก้อนมะเร็งออกไม่จำเป็นต้องผ่าตัดทั้งเต้านม ในทางตรงกันข้ามหากไม่มีการตรวจค้นหามะเร็งเต้านม รอจนกระทั่งมีอาการผิดปกติ มะเร็งอาจแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่น ๆ แล้ว และไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้
จากผลการดำเนินงานปี ๒๕63 ที่ผ่านมา ผลการดำเนินงานคัดกรองมะเร็งเต้านม พบสตรีที่มีความผิดปกติที่ต้องตรวจโดยเจ้าหน้าที่ จำนวน ๒๓ ราย พบ ถุงไขมันอักเสบ จำนวน ๒ ราย ก้อนเนื้อไม่ใช่มะเร็ง จำนวน ๑ ราย และพบความผิดปกติที่ต้องติดตามต่อเนื่อง จำนวน 3 รายและรอส่งเอกซเรย์เต้านมในโครงการมูลนิธิกาญจนบารมีตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมเคลื่อนที่เฉลิมพระเกียรติ และความผิดปกติอื่นๆ เช่น มีผื่นคันเต้านมอักเสบ ผิวหนังและหัวนมเป็นรอยบู๋ม ซึ่งได้ส่งต่อพบแพทย์และผลการดำเนินงานการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก ในปีที่ผ่านมา คิดเป็นร้อยละ ๓๘.๖๑ ซึ่งยังถือว่าต่ำเกณฑ์ (ร้อยละ ๘0) ซึ่งจากการวิเคราะห์การทำงาน พบว่า ยังมีอุปสรรคหลายอย่างและเป็นงานที่ค่อนข้างใช้กลยุทธ์และการทำงานอย่างต่อเนื่อง เช่น ยกตัวอย่าง ๑.สตรีกลุ่มเป้าหมายอายพยาบาล จนท.ที่ตรวจที่ รพ.สต.เห็นหน้ากันบ่อยๆไม่กล้ามาที่ รพ.สต. ๒.สตรีกลุ่มเป้าหมายทํางานเลิกค่ำไม่มีเวลามาตรวจ บางคนต้องดูแลเลี้ยงลูกหลาน ไม่สามารถมาตรวจตามนัดได้ ๓.การเดินทางไม่สะดวก ไม่มีพาหนะหรือรถโดยสารนั่งมา รพ.สต. เลยทําให้ไม่อยากมาตรวจ ๔. ยังขาดความตระหนัก และการเห็นความสำคัญเพราะคิดว่า ยังไม่มีอาการอะไรหรือไม่มีประวัติบุคคลในครอบครัวเป็นมะเร็ง ก็เลยมีความคิดว่าไม่จำเป็นต้องตรวจ และ ๕. บางคนกลัวผลการตรวจหากรู้ว่าเป็นมะเร็ง
จากข้อมูลดังกล่าวจะเห็นว่า กลุ่มคัดกรองมะเร็งปากมดลูกที่ยังไม่เข้ารับการตรวจฯจะเป็นกลุ่มที่ต้องใช้กลยุทธ์หรือการเก็บความครอบคลุม การติดตามเข้ารับบริการอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอ ส่วนการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมด้วยตนเองที่ไม่พบความผิดปกติ อาจเกิดจาก การตรวจที่ไม่ถูกต้อง เทคนิคหรือแบบการตรวจคัดกรองที่มีความซับซ้อนไม่เข้าใจ พร้อมทั้งกลุ่มเป้าหมายและ แกนนนำอาจ ยังขาดทักษะ ความเข้าใจในเรื่องโรคมะเร็งปากมดลูกและมะเร็งเต้านม จากปัญหาที่เกิดขึ้น จึงได้มาวิเคราะห์ปัญหาและหาแนวทางแก้ไขปัญหาแบบใหม่คือ การสร้างวงจรหรือ วงล้อแห่งการพัฒนาตามแนวทาง P-D-C-A (Plan-Do-Check-Action) เพื่อให้ได้ผลดีที่สุด ตามบริบทของพื้นที่เพื่อเน้นการบริการรูปแบบเชิงรุกบุกถึงบ้าน ดังนั้น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลควนโดนจึงได้จัดทำโครงการ ต่อยอดความต่อเนื่อง เพื่อเป็นการกระตุ้นและเป็นแนวทางในการสร้างเสริมพฤติกรรมการป้องกันโรคมะเร็งปากมดลูกและมะเร็งเต้านมแบบยั่งยืนต่อไป