กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

วัณโรค เป็นโรคติดต่อเรื้อรังที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Mycobacterium Tuberculosis ที่มีผลต่ออวัยวะหลายส่วนของร่างกาย แต่ร้อยละ 80 จะเกิดขึ้นที่ปอด จึงมีการแบ่งวัณโรคออกเป็น 2 ประเภท คือ วัณโรคปอด และวัณโรคนอกปอด ได้แก่ เยื่อหุ้มปอด ต่อมน้ำเหลือง ช่องท้อง ผิวหนัง กระดูกและข้อ เยื่อหุ้มสมอง ระบบสืบพันธุ์ และทางเดินปัสสาวะ เชื้อโรคนี้แพร่กระจายโดยผู้ป่วยวัณโรค ไอ จาม และแพร่เชื้อสู่บุคคลอื่นได้ด้วยการสูดละอองเสมหะที่มีเชื้อวัณโรคเข้าไป (Global Tuberculosis Report WHO, 2014) อีกทั้งเป็นโรคติดต่อที่กำลังเป็นปัญหาด้านสาธารณสุขที่สำคัญ ที่เป็นสาเหตุของการป่วย และการเสียชีวิต ในหลายๆประเทศทั่วโลก และกำลังแพร่ระบาดของโรคเอดส์ทำให้ปัญหาวัณโรคมีความรุนแรงเพิ่มขึ้น วัณโรคจึงนับเป็นปัญหาที่ท้าทายต่อวงการสาธารณสุขของประเทศต่างๆ (กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข, ๒๕๔๘)     จากรายงานวัณโรคของโลกปีพ.ศ.๒๕๖๐ (global tuberculosis report 2017) โดยองค์การอนามัยโลก คาดประมาณอุบัติการณ์ผู้ป่วยวัณโรค (รายใหม่และกลับเป็นซ้ำ) ของโลก สูงถึง ๑๐.๔ ล้านคน (๑๔๐ ต่อแสนประชากร) มีจำนวนผู้ป่วยวัณโรคเสียชีวิตสูงถึง ๑.๗ ล้านคน สำหรับจำนวนผู้ป่วยวัณโรคที่ติดเชื้อเอชไอวี ๑.๐๓ ล้านคน คิดเป็นร้อยละ ๑๐ ของผู้ป่วยวัณโรคทั้งหมด โดยเสียชีวิตปีละ ๐.๔ ล้านคน สำหรับจำนวนผู้ป่วยวัณโรคดื้อยา RR/MDR-TB คาดว่าจะมี ๖ แสนคน โดยพบได้ร้อยละ ๔.๑ ของผู้ป่วยใหม่และร้อยละ ๑๙ ของผู้ป่วยที่เคยรักษามาก่อน ในจำนวนนี้เป็น MDR-TB ๔.๙ แสนคน โดยองค์การอนามัยโลกจัดให้ประเทศไทยเป็น ๑ ใน ๑๔ ประเทศของโลกที่มีภาระวัณโรค วัณโรคที่สัมพันธ์กับการติดเชื้อเอชไอวีและวัณโรคดื้อยาหลายขนานสูง และจากการคาดประมาณขององค์การอนามัยโลก ปี ๒๕๕๙ ประเทศไทยมีอุบัติการณ์ผู้ป่วยวัณโรครายใหม่และกลับมาเป็นซ้ำ ๑๑๙,๐๐๐ ราย ผู้ป่วยวัณโรคที่สัมพันธ์กับการติดเชื้อเอชไอวี ๑๐,๐๐๐ ราย และผู้ป่วยวัณโรคดื้อยา RR/MDR-TB ๔,๗๐๐ ราย สำนักวัณโรครายงานผลการดำเนินงานวัณโรคของประเทศไทย ปี ๒๕๕๙ พบว่า มีผู้ป่วยขึ้นทะเบียนรักษาวัณโรค (ผู้ป่วยรายใหม่และกลับเป็นซ้ำ) 70,114 ราย ผู้ป่วยวัณโรคที่สัมพันธ์กับการติดเชื้อเอชไอวี ๖,๗๙๔ รายซึ่งคิดเป็นร้อยละ ๑๑ ของผู้ที่ได้รับการตรวจเชื้อเอชไอวีวัณโรคดื้อยาหลายขนาน ๙๕๕ ราย และวัณโรคดื้อยาหลายขนานชนิดรุนแรงมาก ๑๓ ราย โดยมีผลสำเร็จการรักษาผู้ป่วยวัณโรครายใหม่และกลับเป็นซ้ำร้อยละ ๘๒.๙ (สำนักวัณโรค กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข, 25๖๑)
จังหวัดสตูล เป็นเขตจังหวัดพื้นที่ภาคใต้ตอนล่างของประเทศไทย ที่เป็นจังหวัดที่มีแหล่งท่องเที่ยวและมีนักท่องเที่ยว รวมถึงประชาชนที่มีการเคลื่อนย้ายอยู่ตลอดเวลา อาจเป็นสาเหตุของการแพร่กระจายเชื้อวัณโรคในปัจจุบัน พบว่ามีผู้ป่วยวัณโรคที่ขึ้นทะเบียน จำนวน ๑๒๔ ราย ผู้ป่วยกลับเป็นซ้ำ จำนวน ๑๓ ราย และพบว่า ผู้ป่วยวัณโรคในอำเภอเมืองสตูลที่ขึ้นทะเบียน จำนวน ๒๒ ราย ผู้ป่วยวัณโรคที่มีเชื้อเอชไอวีและกลับเป็นซ้ำ จำนวน ๒ ราย ซึ่งจากข้อมูลรายงานสถานการณ์ข้างต้น พบว่า กลุ่มเยาวชน นักเรียน ซึ่งเป็นกำลังของชาติ จะเป็นแรงผลักดันที่ทำให้เกิดเกราะการป้องกัน และหยุดยั้งโรคระบาดเหล่านี้ให้หมดสิ้นไปจากชุมชนและพื้นที่ การส่งเสริมความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับเอดส์และวัณโรค จึงเป็นเรื่องที่ต้องกระทำอย่างเร่งด่วนในปัจจุบัน โดยทีมสุขภาพด้านสาธารณสุขที่เกี่ยวข้อง โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคลองขุด (สาขา) ตำบลคลองขุด อำเภอเมือง จังหวัดสตูล มีพื้นที่รับผิดชอบ จำนวน 3 หมู่บ้าน 4,๔๕๔ หลังคาเรือน ประชากรรวม 9,๙9๗ คน (ข้อมูลทะเบียนราษฎร์ ณ 30 มิย. ๖๑) สถานการณ์ ๓ ปีย้อนหลัง ตั้งแต่ พ.ศ.255๙-25๖๑ มีผู้ป่วยวัณโรค ๑๑, 1๓, ๙ ราย คิดเป็นอัตราป่วย ๑๑๐.๐, ๑๓๐.๐, ๙๐.๐ ต่อแสนประชากร ผู้ป่วยวัณโรคเสียชีวิต ๐, ๐, ๑ ราย คิดเป็นอัตราตาย ๐, ๐, ๑0.๐ ต่อแสนประชากร มีผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวีป่วยเป็นวัณโรค ๐, ๑, ๑ ราย คิดเป็นอัตราป่วย ๐, 10.๐, 10.๐ ต่อแสนประชากร อัตราผลสำเร็จในการรักษามีจำนวน 5, 1๒, ๑ คิดเป็นร้อยละ ๕๐.๐, 100, ๑๐.๐ เนื่องจากผลสำเร็จในการรักษาตามเกณฑ์กระทรวงกำหนดร้อยละ ๙๐ พบว่าในปี พ.ศ. ๒๕๖๐ ผู้ป่วยผ่านเกณฑ์การรักษาตามระบบ ร้อยละ ๑๐๐ แต่ในปี พ.ศ.๒๕๕๙ และปี พ.ศ. ๒๕๖๑ ผู้ป่วยรายใหม่และผู้ป่วยรายเก่ายังคงรับการรักษาในขณะนั้น จึงไม่สามารถสรุปผลสำเร็จของการรักษาได้ และจากสถานการณ์โรคและที่มาข้างต้น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคลองขุด (สาขา) จึงได้จัดทำโครงการ“อบรมเชิงปฏิบัติการรณรงค์ ป้องกันและควบคุมเอดส์และ  วัณโรคในชุมชน ปีงบประมาณ ๒๕๖๒” โดยเน้นให้ผู้นำศาสนา ประชาชน และนักเรียนมีความรู้ในเรื่องวัณโรคและวิธีการคัดกรองผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ในชุมชน และสามารถค้นหาผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ในกลุ่มเสี่ยงได้ อีกทั้งเพื่อการดำเนินการเป็นชุมชนต้นแบบที่ดีในการควบคุมและหยุดยั้งการเกิดโรควัณโรคและเอดส์ในพื้นที่ด้วย