กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

สังคมไทยก้าวเข้าสู่สถานการณ์ที่มีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรอย่างรวดเร็ว จากการเกิดที่มีจำนวนน้อยลง และการเกิดจำนวนหนึ่งไม่เป็นที่ต้องการ ผู้ให้กำเนิดขาดความพร้อม ประชากรวัยทำงาน มีแนวโน้มใช้ชีวิตอยู่เป็นโสดมากขึ้น การมีบุตรจำนวนน้อยเพียงหนึ่งหรือสองคนหรือไม่มีบุตรเลย หญิงวัยเจริญพันธ์มีจำนวนบุตรเฉลี่ยน้อยกว่า ๑.๖ คน ส่งผลให้ประสบปัญหาจำนวนการเกิดหรืออัตราเจริญพันธ์ลดลง รวมถึงปัญหาในด้านของคุณภาพการเกิดและการเจริญเติบโตของเด็กปฐมวัยด้วย อีกทั้งยังมีการเกิดจากหญิงวัยรุ่นเพิ่มขึ้น ซึ่งถือได้ว่าประเทศไทยกำลังเผชิญปัญหา “เด็กเกิดน้อย ด้อยคุณภาพ” (นโยบายและยุทธศาสตร์การพัฒนาอนามัยการเจริญพันธ์แห่งชาติ ฉบับที่ ๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐- ๒๕๖๙) ว่าด้วยการส่งเสริมการเกิดและการเจริญเติบโตอย่างมีคุณภาพ) และประเทศไทยยังพบอุบัติการณ์การคลอดก่อนกำหนดประมาณร้อยละ ๘-๑๒ หรือประมาณ ๘๐,๐๐๐ รายต่อปี รวมถึงอัตราทารกแรกเกิดน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ในกลุ่มของแม่อายุ ๑๐ -๑๔ ปี พ.ศ. ๒๕๖๓-๒๕๖๔ ร้อยละ ๑๙.๒, ๑๙.๓ ตามลำดับ ซึ่งปัญหาดังกล่าวส่งผลกระทบต่อคุณภาพการเกิดและเจริญเติบโตอย่างมีคุณภาพ
สถานการณ์การเกิดในจังหวัดสงขลา ข้อมูลจากระบบ Health Data Center (HDC) ในระยะ ๕ ปีที่ผ่านมา พบอัตราการคลอดมีชีพในหญิงวัยรุ่นอายุ ๑๕-๑๙ ปี พ.ศ. ๒๕๖๑-๒๕๖๕ (ไตรมาส ๔) เท่ากับ ๒๔.๔๘, ๑๘.๓๓, ๑๗.๗๕, ๑๓.๕๐ และ ๑๒.๒๘ ต่อพัน ตามลำดับ และอัตราการคลอดมีชีพในหญิง อายุ10-15 ปี ในปี 2561-2563(ไตรมาส 1) เท่ากับ 0.49, 0.36 และ0.36 ต่อพัน ตามลำดับ ส่วนตำบลทุ่งตำเสาข้อมูลหญิงตั้งครรภ์ตั้งแต่วันที่ ๑ มกราคม ๒๕๖๖ ถึงวันที่ ๒๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๖ จำนวน ๒๖ ราย เป็นหญิงตั้งครรภ์อายุต่ำกว่า ๒๐ ปี จำนวน ๑ รายและอัตราคลอดก่อนกำหนดพื้นที่ตำบลทุ่งตำเสา ในปี ๒๕๖๓ – ๒๕๖๕ เท่ากับร้อยละ ๙.๐๒, ๒.๘๘ และ ๕.๘๓ ตามลำดับ
ดังนั้นการคลอดก่อนกำหนดถือเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ เพราะเป็นสาเหตุการตายของทารกแรกเกิดที่พบบ่อย โดยองค์การอนามัยโลก ระบุว่า การคลอดก่อนกำหนดมีแนวโน้มสูงขึ้นเฉลี่ย ๑๒ ล้านคน/ปี การคลอดก่อนกำหนดเป็นการคลอดตั้งแต่อายุครรภ์ ๒๔ สัปดาห์จนถึงการคลอดก่อนอายุครรภ์ ๓๗ สัปดาห์ ส่งผลกระทบต่อทั้งมารดาและทารก ทำให้หญิงตั้งครรภ์ต้องนอนรักษาในโรงพยาบาล เนื่องจากต้องรับการรักษาด้วยยายับยั้งการหดรัดตัวของมดลูก ซึ่งมีผลข้างเคียงทำให้เกิดอาการใจสั่น มือสั่น คลื่นใส้อาเจียน ปวดศีรษะและอาจรุนแรงมากจนเกิดภาวะน้ำคั่งความเครียด ซึมเศร้า ในทารกเนื่องจากอวัยวะต่าง ๆยังไม่สมบูรณ์ มีอุณหภูมิร่างกายต่ำ มีภาวะหายใจลำบาก อาจมีภาวะแทรกซ้อน ลำไส้เน่าเปื่อย ภาวะจอตาเจริญผิดปกติหรือโรคปอดเรื้อรัง นำไปสู่ภาวะทุพพลภาพและการตายของทารกแรกเกิด ส่งผลให้ครอบครัวและภาครัฐต้องเสียค่าใช้จ่ายเพื่อการฟื้นฟูสภาพร่างกายและดูแลรักษาต่อเนื่องไม่น้อยกว่า 4 - 5 ปี โดยข้อมูลจากการทำวิจัยที่ได้รับการสนับสนุนจากกองทุนทีปังกรนภัทรบุตร ระบุว่า ร้อยละ ๕๐-๖๐ ของการคลอดก่อนกำหนด เกิดขึ้นในสตรีตั้งครรภ์ที่ไม่มีโรค หรือภาวะแทรกซ้อนขณะตั้งครรภ์ บางคนเกิดจากพฤติกรรมของสตรีตั้งครรภ์ก่อให้เกิดภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด เนื่องจากขาดความรู้เรื่องการป้องกันตนเองให้ปลอดภัยจากภาวะคลอดก่อนกำหนด ส่งผลให้เข้ารับการรักษาล่าช้า เป็นเหตุให้การยับยั้งภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด มักไม่ประสบผลสำเร็จ รวมถึงผลกระทบจากการตั้งครรภ์ไม่พร้อมในวัยรุ่น มีความเสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด ทารกน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ หรืออาจมีความพิการแต่กำเนิดเช่นกัน ดังนั้นการส่งเสริมสุขภาพสตรีวัยเจริญพันธุ์และการเตรียมความพร้อมสตรีก่อนการตั้งครรภ์ในช่วงวัยที่เหมาะแก่การตั้งครรภ์ มีทัศนคติทางบวกก่อนการตั้งครรภ์ มีความรู้ความเข้าใจต่อภาวะการตั้งครรภ์ ส่งผลให้เกิดผลลัพธ์ที่ดีตลอดการตั้งครรภ์ทั้งต่อหญิงตั้งครรภ์และต่อสุขภาพของทารกในครรภ์ รวมถึงการเยี่ยมบ้านหญิงตั้งครรภ์และครอบครัวถือเป็นกิจกรรมการบริการที่มีประโยชน์ทั้งด้านสุขภาพและสังคม เป็นทั้งการให้กำลังใจ การแก้ไขปัญหา การช่วยเหลือ และเป็นการสร้างความรัก ความอบอุ่นให้เกิดขึ้นในชุมชน โดยการเยี่ยมบ้านเพื่อให้กำลังใจ ด้วยการไปเยี่ยมบ้านหญิงตั้งครรภ์ตั้งแต่เมื่อรู้ว่ามีการตั้งครรภ์เกิดขึ้น เป็นการแสดงความยินดีที่จะมีสมาชิกใหม่ของครอบครัวและชุมชน และเป็นการให้กำลังใจแก่หญิงตั้งครรภ์ สร้างความรักและความอบอุ่นให้เกิดขึ้นระหว่างหญิงตั้งครรภ์และชุมชน ก่อให้เกิดความประทับใจครั้งแรกของหญิงตั้งครรภ์ จำนวนสมาชิกของทีมที่ไปเยี่ยมบ้านไม่จำกัดจำนวน ยิ่งมีจำนวนมาก ยิ่งเกิดความอบอุ่นและประทับใจ (ยุทธนา พูนพานิช สุจริต สุขเวสพงษ์, hpc.go.th)
อาศัยอำนาจตามพระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ.๒๔๙๖ และแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๑๓ พ.ศ.๒๕๕๒) มาตรา ๕๓ (๑) กำหนดให้เทศบาลเมืองมีหน้าที่ต้องทำตามมาตรา๕๐(๗) ส่งเสริมการพัฒนาสตรี เด็ก เยาวชน ผู้สูงอายุและผู้พิการ และพระราชบัญญัติกำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ.๒๕๔๒ หมวด ๒ การกำหนดอำนาจและหน้าที่ในการจัดระบบการบริการสาธารณะเพื่อประโยชน์ของประชาชนในท้องถิ่นของตนเอง (๑๙) การสาธารณสุข การอนามัยครอบครัวและการรักษาพยาบาล ประกอบกับ พระราชบัญญัติการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น พ.ศ.๒๕๕๙ มาตรา ๑๐ ระบุให้ราชการส่วนท้องถิ่นมีอำนาจหน้าที่ ดำเนินการให้วัยรุ่นในเขตราชการส่วนท้องถิ่น ได้รับสิทธิตามมาตรา ๕ วัยรุ่นมีสิทธิตัดสินใจด้วยตนเอง และมีสิทธิได้รับข้อมูลข่าวสารและความรู้ ได้รับการบริการอนามัยการเจริญพันธ์ ได้รับการรักษาความลับและความเป็นส่วนตัว ได้รับการจัดสวัสดิการสังคมอย่างเสมอภาคและไม่ถูกเลือกปฏิบัติ และได้รับสิทธิอื่นใดที่เป็นไปเพื่อประโยชน์ตามพระราชบัญญัตินี้อย่างถูกต้อง ครบถ้วน และเพียงพอ รวมถึงหนังสือจังหวัดสงขลา ด่วนที่สุด ที่ สข ๐๐๒๓.๖/ว ๑๔๗ ลงวันที่ ๖ มกราคม ๒๕๖๖ เรื่อง การขับเคลื่อนโครงการสร้างเสริมสุขภาพเชิงรุก เพื่อลดภาวะคลอดก่อนกำหนด กำหนดแนวทางให้เทศบาลบูรณาการความร่วมมือกับภาคีเครือข่ายในพื้นที่แก้ไขปัญหาการดูแลสุขภาพหญิงตั้งครรภ์และการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น และเป็นไปตามแผนการดำเนินการที่คณะกรรมการขับเคลื่อนโครงการสร้างเสริมสุขภาพเชิงรุกเพื่อลดภาวะคลอดก่อนกำหนดเทศบาลเมืองทุ่งตำเสา เห็นชอบในคราวประชุมวาระครั้งที่ ๑/๒๕๖๖ วันที่ ๒๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๖ ณ ห้องประชุมกันเกรา ๓ สำนักงานเทศบาลเมืองทุ่งตำเสา งานส่งเสริมสุขภาพ ฝ่ายบริหารงานสาธารณสุข กองสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม เทศบาลเมืองทุ่งตำเสา จึงจัดทำโครงการสร้างเสริมสุขภาพเชิงรุก เพื่อป้องกันภาวะคลอดก่อนกำหนดตำบลทุ่งตำเสา โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อสร้างเสริมองค์ความรู้เรื่องภาวะการตั้งครรภ์และการคลอดก่อนกำหนด ผลกระทบจากการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ เพื่อผลิตและเผยแพร่สื่อประชาสัมพันธ์ สร้างความตระหนักถึงความสำคัญของการป้องกันภาวะคลอดก่อนกำหนดให้แก่ประชาชนในชุมชน และเพื่อเยี่ยมบ้านให้กำลังใจในหญิงตั้งครรภ์และหญิงหลังคลอด ให้เกิดความเชื่อมั่นและสามารถพึ่งตนเองในการดูแลตัวเองและทารกที่บ้านได้ ซึ่งถือเป็นด่านแรกของการดูแลสุขภาพ ที่จะทำให้บุคคลเกิดความตระหนักสนใจในการดูแลสุขภาพ เป็นการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างสตรีหลังคลอด เด็ก ครอบครัวและชุมชน ซึ่งส่งผลให้เด็กเจริญเติบโตขึ้นในท่ามกลางความรัก ความอบอุ่นและความผูกพันธ์ของชุมชน เป็นพลเมืองที่ดีและมีคุณภาพของชุมชนในอนาคต