กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

ชื่อโครงการ โครงการอาหารปลอดภัย ใส่ใจการออกกำลังกาย และสิ่งแวดล้อม

ที่อยู่ ตำบลกำแพง อำเภอละงู จังหวัดสตูล จังหวัด สตูล

รหัสโครงการ 61-L8010-2-13 เลขที่ข้อตกลง

ระยะเวลาดำเนินงาน ตั้งแต่ 1 มกราคม 2561 ถึง 30 กันยายน 2561

กิตติกรรมประกาศ

"โครงการอาหารปลอดภัย ใส่ใจการออกกำลังกาย และสิ่งแวดล้อม จังหวัดสตูล" สำเร็จได้ด้วยดี ด้วยความร่วมมือจาก สมาชิกในชุมชน ตำบลกำแพง อำเภอละงู จังหวัดสตูล

คณะทำงานโครงการฯ ขอขอบคุณ กองทุนสุขภาพตำบล อบต.กำแพง ที่ให้การสนับสนุนงบประมาณในการดำเนินโครงการฯ รวมทั้ง ภาคีเครือข่ายที่สำคัญระดับพื้นที่ ที่ให้การสนับสนุน ช่วยเหลือ ชี้แนะ สุดท้ายขอขอบคุณผู้เกี่ยวข้องที่มิได้ระบุชื่อไว้ในที่นี้ ซึ่งมีส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนการดำเนินงานให้มีความยั่งยืนในพื้นที่ต่อไป

คณะทำงานโครงการ
โครงการอาหารปลอดภัย ใส่ใจการออกกำลังกาย และสิ่งแวดล้อม

บทคัดย่อ

โครงการอาหารปลอดภัย ใส่ใจการออกกำลังกายและสิ่งแวดล้อม เป็นโครงการที่ได้รับงบประมาณสนับสนุนจากกองทุนหลักประกันสุขภาพองค์การบริหารส่วนตำบลกำแพง มีวัตถุประสงค์ เพื่อให้นักเรียนผู้ปกครอง ครูและผู้ประกอบการร้านค้าในชุมชนมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการปลูกผักปลอดสารพิษและลดการบริโภคสารพิษเข้าสู่ร่างกาย โดยมีกลุ่มเป้าหมายคือ นักเรียน ครู ผู้ปกครอง และผู้ประกอบการร้านค้าในชุมชน จำนวนทั้งหมด 150 คน ซึ่งได้เชิญวิทยากรมาให้ความรู้การปลูกผักปลอดสารพิษและนักเรียนก้ได้ลงมือปฏิบัติในการปลูกผักรับประทานเองด้วย อีกทั้งเพื่อส่งเสริมและสนับสนุนการออกกำลังกายร่วมกันระหว่างนักเรียน คณะครู ผู้ปกครอง และคนในชุมชน โดยมีกลุ่มเป้าหมายคือ นักเรียน คณะครู ผู้ปกครองนักเรียนและคนในชุมชน จำนวน 150 คน มาร่วมเดิน วิ่ง ปั่น ออกกำลังกายด้วยกันในทุกเย็นวันอังคาร และสุดท้ายเพื่อให้นักเรียนและคณะครูมีความรู้ ความเข้าใจ เกี่ยวกับการลดขยะ คัดแยกขยะและการนำขยะมูลฝอยมาใช้ประโยชน์ กลุ่มเป้าหมายคือ นักเรียน ครู จำนวน 111 คน ซึ่งได้เชิญวิทยากร มาให้ความรู้เกี่ยวกับการคัดแยกขยะมูลฝอย และประดิษฐ์สิ่งของจากเศษวัสดุเหลือใช้ ในการนี้ได้รับความร่วมมือจากหน่วยงานภายนอก ในการอนุเคราะห์วิทยากรเพื่อมาให้ความรู้แก่นักเรียนในกิจกรรมต่างๆ ดังที่กล่าวมา ซึ่งงบประมาณในการดำเนินโครงการ ได้รับการจัดสรรจากกองทุนหลักประกันสุขภาพ องค์การบริหารส่วนตำบลกำแพง จำนวน 48,615 บาท โดยแบ่งเป็นกิจกรรมย่อย ดังนี้ กิจกรรมที่ 1 กิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ การปลูกผักสวนครัวปลอดสารพิษ งบประมาณ 15,285 บาท กิจกรรมที่ 2 กิจกรรมปลูกผักปลอดสารพิษ งบประมาณ 10,280 บาท กิจกรรมที่ 3 กิจกรรม เดิน วิ่ง ปั่น ออกกำลังกาย งบประมาณ 7,500 บาท และกิจกรรมที่ 4 กิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ การลดขยะ คัดแยกขยะและการนำขยะมูลฝอยมาใช้ประโยชน์ งบประมาณ 14,550 บาท

ผลที่ได้จากการดำเนินโครงการ ประเมินจากผลการทดสอบความรู้ ก่อนการอบรม และหลังการอบรม ของนักเรียนผู้เข้าร่วมกิจกรรมการอบรมเชิงปฏิบัติการ การปลูกผักปลอดสารพิษและคัดแยกขยะ พบว่า นักเรียนมีความรู้หลังการอบรมมากกว่าก่อนเข้ารับการอบรม ดังนี้ กิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ การปลูกผักสวนครัวปลอดสารพิษ นักเรียนมีความรู้ก่อนอบรม ร้อยละ 53.20 เมื่อทดสอบด้วยข้อสอบชุดเดิมหลังการอบรม นักเรียนมีความรู้ร้อยละ 81.16 กิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ การลดปริมาณขยะ คัดแยกขยะและการนำขยะมูลฝอยมาใช้ประโยชน์ นักเรียนมีความรู้ก่อนการอบรม ร้อยละ 62.18 เมื่อทดสอบด้วยข้อสอบชุดเดิมหลังการอบรม นักเรียนมีความรู้ร้อยละ 85.73 และกิจกรรมเดิน วิ่ง ปั่น ออกกำลังกาย จากการสังเกตการณ์เข้าร่วมกิจจกรรม พบว่า นักเรียน คณะครู ร้อยละ 98 มีความสนใจ กระตือรือร้นในการเข้าร่วมกิจกรรม ให้ความร่วมมือในการทำกิจกรรมเป็นอย่างดี

ในด้านปัญหาและอุปสรรค พบว่า ในการดำเนินการต่อเนื่องตลอดปีการศึกษา 2561 พบว่า ในกิจกรรมการเดิน วิ่ง ปั่น ออกกำลังกาย ความร่วมมือจากผู้ปกครองและคนในชุมชนยังมีสัดส่วนที่น้อย เนื่องด้วยภาระงานของคนในชุมชน จึงไม่สะดวกในการเข้าร่วมกิจกรรมดังกล่าวเท่าที่ควร

หมายเหตุ : รายละเอียดของบทสรุปคัดย่อการดำเนินงาน ให้ผู้รับผิดชอบโครงการเป็นผู้เขียนสรุปภาพรวมของโครงการใน "ผลลัพธ์โครงการ"

สารบัญ

ความเป็นมา/หลักการเหตุผล

โรงเรียนเป็นสถานที่ที่รวมของประชากรกลุ่มวัยเรียนและเยาวชนซึ่งอาศัยอยู่ในชุมชน ที่สำคัญเป็นประชากรกลุ่มเป้าหมายสำคัญในการพัฒนาประเทศ โรงเรียนจึงต้องเป็นสถานที่ที่มีความปลอดภัยตลอดระยะเวลาที่เด็กอยู่ในโรงเรียน พร้อมทั้งส่งเสริมให้มีสุขภาพดีแบบองค์รวม พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พุทธศักราช 2542 ได้กำหนดการจัดการศึกษาต้องยึดหลักที่ว่า ผู้เรียนทุกคนมีความสามารถในการเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้ และถือว่าผู้เรียนมีความสำคัญที่สุด กระบวนการจัดการศึกษาต้องส่งเสริมให้ผู้เรียนสามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มศักยภาพ ประกอบกับหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 ในสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา กำหนดให้เป็นการศึกษาด้านสุขภาพที่มีเป้าหมาย เพื่อการดำรงสุขภาพ การสร้างเสริมสุขภาพและพัฒนาคุณภาพชีวิตของบุคคล ครอบครัว และชุมชนให้ยั่งยืน
การมีสุขภาพที่ดีสำหรับเด็กถือว่าเป็นเรื่องที่สำคัญ แต่ในปัจจุบันปัญหาสุขภาพของเด็กวัยเรียนส่วนใหญ่เกิดจากการมีพฤติกรรมสุขภาพที่ไม่เหมาะสม ในปีการศึกษา 2560 โรงเรียนบ้านท่าแลหลามีนักเรียนที่มีน้ำหนักเกินเกณฑ์ 24 คน คิดเป็นร้อยละ 12 ซึ่งมากกว่าเกณฑ์มาตรฐานของโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพระดับเพชร ที่ระดับร้อยละ 5 สาเหตุหลักเนื่องจากพฤติกรรมการกินอาหารและการออกกำลังกาย การกินอาหารเป็นเรื่องสำคัญสำหรับเด็กวัยเรียน นักเรียนอนุบาลและนักเรียนประถมศึกษาบางคนไม่ชอบกินผัก แต่ชอบขนม น้ำอัดลม และน้ำหวาน การกินอาหารที่ ไม่ถูกต้องทั้งปริมาณและสัดส่วนส่งผลให้เกิดภาวะอ้วน การกินอาหารที่ไม่มีคุณค่าทางสารอาหาร ก็อาจทำให้พัฒนาการของเด็กช้าไม่สมวัย หากเด็กกินอาหารที่มีสารพิษปนเปื้อนก็จะสะสมในร่างกาย ส่งผลกระทบต่อระบบประสาทส่วนกลาง และประชาชนในชุมชนหมู่ที่ 2 บ้านท่าแลหลา ส่วนใหญ่จะบริโภคผักตามร้านค้าที่จำหน่ายอาหารในชุมชน ร้อยละ 80 ซึ่งร้านค้าในชุมชนก็จะรับซื้อผักมาจากตลาด จากการเจาะเลือดของเกษตรกรเพื่อหาสารเคมีตกค้างในร่างกาย จำนวน 10 หมู่บ้าน ในพื้นที่ตำบลกำแพง จำนวน 221 คน พบว่า มีผลเลือดในระดับปลอดภัยและปกติ ร้อยละ 35.30 ระดับมีความเสี่ยงร้อยละ 54.75 และพบในระดับไม่ปลอดภัยร้อยละ 9.95 ในส่วนของการออกกำลังกายพบว่านักเรียนส่วนใหญ่มีการออกกำลังกายน้อย ใช้เวลาว่างในช่วงหลังเลิกเรียนไม่เหมาะสมเท่าที่ควร เด็กให้ความสำคัญกับการเล่นเกมส์ เล่นโทรศัพท์มือถือมากกว่ากับการใช้เวลาว่างในการออกกำลังกายหรือเล่นกีฬา ปัญหาการมีกิจกรรมทางกายไม่เพียงพอของเด็กวัยเรียน ก่อให้เกิดภาวะเด็กเริ่มอ้วน เด็กอ้วน เด็กไม่แข็งแรง นอกจากนั้นประชาชนในชุมชนบ้านท่าแลหลาส่วนใหญ่จะออกกำลังกายน้อย จากการสังเกตภาพรวมจะเห็นได้ว่า ส่วนใหญ่จะอยู่ในกลุ่มของผู้ชาย ร้อยละ 70 และกลุ่มผู้หญิง ร้อยละ 10 ที่มีการออกกำลังกาย จะเห็นว่าในกลุ่มผู้หญิงมีสัดส่วนน้อยมาก จึงทำให้ประสบปัญหาการมีน้ำหนักเกิน อาจทำให้เกิดโรคภัยต่างๆ นอกจากนั้นโรงเรียนและชุมชนประสบปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะปัญหาด้านขยะมูลฝอย ขยะบางส่วนถูกทิ้งกระจัดกระจายอยู่ตามริมถนน ในชุมชน และสถานที่สาธารณะต่างๆ ซึ่งได้สร้างปัญหาให้กับโรงเรียนและชุมชน เช่น กระป๋อง กะลามะพร้าวเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ลูกน้ำยุงลาย ขยะอินทรีย์ เป็นแหล่งเพาะพันธุ์สัตว์นำโรคและส่งกลิ่นเหม็น ขยะอันตรายทำให้มีสารพิษปนเปื้อนสู่สิ่งแวดล้อม
โรงเรียนบ้านท่าแลหลาเห็นความสำคัญของการส่งเสริมสุขภาพเด็ก จึงมีการให้ความรู้แก่เด็กในห้องเรียน การจัดกิจกรรมต่างๆ เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกินอาหารและการออกกำลังกาย รวมทั้งจัดเตรียมอาหารกลางวันที่ถูกต้องตามหลักโภชนาการให้กับนักเรียน แต่การจัดอาหารกลางวันของโรงเรียนจะต้องจัดซื้อวัตถุดิบในการประกอบอาหารจากร้านค้าที่จำหน่ายอาหารในชุมชนหรือตลาด ซึ่งไม่ทราบแหล่งผลิตและวิธีการผลิตว่ามีการใช้สารเคมีหรือไม่ คงไม่ใช่เรื่องง่ายที่โรงเรียนจะจัดหาวัตถุดิบที่ปลอดภัยในการจัดบริการอาหารกลางวันให้แก่นักเรียน การปลูกผักสวนครัวปลอดสารพิษในโรงเรียนจึงเป็นวิธีหนึ่งที่จะทำให้นักเรียนได้บริโภคอาหารที่ปลอดภัย การส่งเสริมการออกกำลังกายนั้นการสอนนักเรียนในชั่วโมงพละศึกษานั้นคงไม่เพียงพอ ซึ่งผู้ที่อยู่รอบตัวเด็กเองก็มีบทบาทสำคัญต่อการส่งเสริมการออกกำลังกายของเด็ก ทั้งพ่อ แม่ ผู้ปกครอง จะต้องทำเป็นตัวอย่างให้เด็กเห็นและปฏิบัติตาม เพราะการทำให้เด็กรักการออกกำลังกายและออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ จะเป็นการสร้างคุณลักษณะนิสัยที่ดีต่อการออกกำลังกายของเด็กด้วย เพื่อให้เด็กเจริญเติบโตอย่างสมวัย มีพลานามัยสมบูรณ์ แข็งแรง จึงควรกระตุ้นและสร้างกระแสให้กับเด็กและคนในชุมชนให้หันมาออกกำลังกาย เพื่อเสริมสร้างสุขภาพให้แข็งแรงอยู่เสมอ และเพื่อให้เกิดวินัยในการออกกำลังกายซึ่งช่วยส่งเริมสุขภาพและป้องกันโรคภัยต่างๆ นอกจากนั้นการจัดโรงเรียนให้ถูกสุขลักษณะ ให้เอื้อต่อการมีสุขภาวะ โดยการสร้างจิตสำนึกแก่นักเรียนในการลดขยะ คัดแยกขยะมูลฝอย นำขยะมูลฝอยมาใช้ประโยชน์ และปรับปรุงสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ ในโรงเรียนให้อยู่ในสภาพที่ดี เพื่อให้ปลอดภัยจากโรค การเจ็บป่วยหรืออุบัติเหตุต่างๆ โรงเรียนสะอาด ร่มรื่น น่าอยู่ มีสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนการสอน ซึ่งจะส่งผลดีต่อสุขภาพนักเรียน รวมทั้งสามารถขยายผลไปสู่ชุมชนต่อไปได้ โรงเรียนบ้านท่าแลหลาจึงจัดทำโครงการอาหารปลอดภัยและใส่ใจการออกกำลังกายขึ้นมา เพื่อต้องการให้นักเรียนได้รับประทานพืชผักที่ปลอดสารพิษและสร้างลักษณะนิสัยให้นักเรียน ครู ผู้ปกครองนักเรียนรวมถึงคนในชุมชนบ้านท่าแลหลาได้หันมาใส่ใจการออกกำลังกายเป็นประจำ เพื่อสุขภาพที่แข็งแรงของตัวเอง และเป็นการกระตุ้นสร้างจิตสำนึกที่ดีในการปลูกฝังการกินผักที่ปลูกเอง การทำปุ๋ยไว้ใช้เองโดยใช้ขยะอินทรีย์จากโรงอาหารหรือใบไม้จากในโรงเรียน ทำให้มั่นใจได้ว่าปุ๋ยที่ใส่บำรุงพืชผักที่ปลูกจะปลอดภัยแน่นอน นักเรียนเองก็จะได้ทักษะในกระบวนการผลิตและสามารถนำเอาไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ต่อไปในอนาคต โรงเรียนเองก็จะได้ลดค่าใช้จ่ายในการซื้อพืชผักราคาแพงในท้องตลาดและหันมาอุดหนุนพืชผักที่นักเรียนปลูกเองในราคาที่ถูกลง และสามารถนำเงินส่วนกำไรเป็นทุนหมุนเวียนในการผลิตรอบต่อไปด้วย อีกทั้งยังเป็นการน้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของในหลวงรัชกาลที่ 9 มาปฏิบัติให้เกิดประโยชน์ด้วย

สถานการณ์

วัตถุประสงค์โครงการ

1. 1.เพื่อให้นักเรียน ผู้ปกครอง ครู และผู้ประกอบการร้านค้าในชุมชนมีความรู้ ความเข้าใจ เกี่ยวกับการปลูกผักปลอดสารพิษ
2. 2.เพื่อลดการบริโภคสารพิษเข้าสู่ร่างกาย
3. 3.เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนการออกกำลังกายร่วมกันระหว่างนักเรียน คณะครู ผู้ปกครองและคนในชุมชน
4. 4.เพื่อให้นักเรียน และครู มีความรู้ ความเข้าใจ เกี่ยวกับการลดขยะ คัดแยกขยะ และการนำขยะมูลฝอยมาใช้ประโยชน์

กิจกรรม/การดำเนินงาน

1. กิจกรรมที่ 1 กิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ การปลูกผักสวนครัว ปลอดสารพิษ
2. กิจกรรมที่ 2 กิจกรรมทางกาย เดิน วิ่ง ปั่น ออกกำลังกาย
3. กิจกรรมที่ 3 กิจกรรมอบรมให้ความรู้การลดขยะ คัดแยกขยะ และการนำขยะมูลฝอยมาใช้ประโยชน์
4. กิจกรรมอื่นๆ

กลุ่มเป้าหมาย

ผลที่คาดว่าจะได้รับ

1. นักเรียน ผู้ปกครอง ครู และผู้ประกอบการร้านค้าในชุมชนมีความรู้ ความเข้าใจ เกี่ยวกับการปลูกผักปลอดสารพิษ
2. ลดการบริโภคสารพิษเข้าสู่ร่างกาย โดยมีการปลูกผักปลอดสารพิษใว้บริโภคในครัวเรือน โรงเรียน และชุมชน
3. นักเรียน คณะครู ผู้ปกครองนักเรียนและคนในชุมชน รณรงค์ ร่วมมือ ร่วมใจกันการออกกำลังกายร่วมกันในชุมชน

ส่วนที่ 1 ผลการดำเนินงาน

* ผลผลิต หมายถึง ผลที่เกิดขึ้นเชิงปริมาณจากการทำกิจกรรม เช่น จำนวนผู้เข้าร่วมประชุม จำนวนผู้ผ่านการอบรม จำนวนครัวเรือนที่ปลูกผักสวนครัว เป็นต้น
** ผลลัพธ์ หมายถึง การเปลี่ยนแปลงที่นำไปสู่การแก้ปัญหา เช่น หลังอบรมมีผู้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมจำนวนกี่คน มีข้อบังคับหรือมาตรการของชุมชนที่นำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมหรือสภาพแวดล้อม เป็นต้น ทั้งนี้ต้องมีข้อมูลอ้างอิงประกอบการรายงาน เช่น ข้อมูลรายชื่อแกนนำ , แบบสรุปการประเมินความรู้ , รูปภาพกิจกรรมพร้อมคำอธิบายใต้ภาพ เป็นต้น