กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

กิตติกรรมประกาศ

"โครงการพัฒนาระบบการให้บริการทันตกรรมเคลื่อนที่สู่ชุมชน ปี 2 จังหวัดสตูล" สำเร็จได้ด้วยดี ด้วยความร่วมมือจาก สมาชิกในชุมชน ตำบลกำแพง อำเภอละงู จังหวัดสตูล

คณะทำงานโครงการฯ ขอขอบคุณ กองทุนสุขภาพตำบล อบต.กำแพง ที่ให้การสนับสนุนงบประมาณในการดำเนินโครงการฯ รวมทั้ง ภาคีเครือข่ายที่สำคัญระดับพื้นที่ ที่ให้การสนับสนุน ช่วยเหลือ ชี้แนะ สุดท้ายขอขอบคุณผู้เกี่ยวข้องที่มิได้ระบุชื่อไว้ในที่นี้ ซึ่งมีส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนการดำเนินงานให้มีความยั่งยืนในพื้นที่ต่อไป

คณะทำงานโครงการ
โครงการพัฒนาระบบการให้บริการทันตกรรมเคลื่อนที่สู่ชุมชน ปี 2

บทคัดย่อ

ปัญหาสุขภาพช่องปากของประชาชนไทยยังคงเป็นปัญหาสำคัญ โดยเฉพาะโรคฟันผุและปริทันต์อักเสบ เป็นปัญหาที่เด่นชัดซึ่งเมื่อไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที โรคจะลุกลามและสูญเสียฟันในที่สุด ส่งผลต่อสุขภาพร่างกาย การสบฟัน ตลอดการใช้ชีวิตประจำวัน โครงการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อลดปัญหาโรคฟันผุทะลุโพรงประสาทฟันและโรคปริทันต์อักเสบในกลุ่มวัยทำงาน อายุตั้งแต่ 15-59 ปี โดยมีกลุ่มเป้าหมาย คืแ ประชาชนในเขตพื้นที่ตำบลกำแพง อำเภอละงู จังหวัดสตูล ที่มารับบริการทันตกรรม จำนวน 912 ราย โดยการออกหน่วยให้บริการทันตกรรมภายในหมู่บ้าน ทั้งหมด 12 หมู่บ้านๆละ 2 วัน ประกอบด้วยกิจกรรมให้ความรู้เกี่ยวกับทันตสุขศึกษา การแปรงฟันที่ถูกวิธี ฝึกทักษะการแปรงฟันและย้อมสีฟันให้แก่ผู้มารับบริการและผู้ที่สนใจ ตรวจสุขภาพช่องปากแก่ประชาชนในหมู่บ้านที่มารับบริการทันตกรรม โดยบริการถอนฟันวันละ 20 ราย และขูดหินน้ำลายวันละ 18 ราย จากนั้นมีการตรวจ/ติดตามสุขภาพช่องปากกลุ่มเป้าหมายหลังมารับบริการ โดย อาสาสมัครแกนนำประจำหมู่บ้าน กรณีพบปัญหาหาหรือภาวะแทรกซ้อนภายหลังการรักษา ส่งต่อเข้ารับการรักษาอย่างต่อเนื่อง

มีผู้เข้าร่วมโครงการทั้งหมด 423 คน จากการตรวจสุขภาพช่องปากและฟัน พบมีภาวะทันตสุขภาพดังนี้ จำนวนฟันแท้ที่สามารถใช้งานได้ 20.27 ซี่ต่อคน จำนวนคู่สบฟันแท้ที่สามารถใช้งานได้ 3.54 คู่ต่อคน จำนวนฝันผุ 3.49 ซี่ต่อคน มีเหงือกอักเสบและหินปูน คิดเป็นร้อยละ 70.21 และผู้เข้าร่วมได้รับบริการทันตกรรม การบริการตรวจฟัน 423 คน คิดเป็นร้อยละ 100 ได้รับบริการขูดหินน้ำลาย 153 คิดเป็นร้อยละ 36.17 ได้รับบริการถอนฟัน 247 คน (333 ซี่) คิดเป็นร้อยละ 58.39

กิจกรรมต่อๆไป ควรมีการขยายเครือข่ายไปยังตำบลอื่นๆ รวมถึงสร้างความตระหนักให้เห็นถึงความสำคัญของการดูแลสุขภาพช่องปากของตนเอง โดยการตรวจฟันอย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง แปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง เช้าและก่อนอน

หมายเหตุ : รายละเอียดของบทสรุปคัดย่อการดำเนินงาน ให้ผู้รับผิดชอบโครงการเป็นผู้เขียนสรุปภาพรวมของโครงการใน "ผลลัพธ์โครงการ"

สารบัญ

ความเป็นมา/หลักการเหตุผล

ปัญหาสุขภาพช่องปากของประชาชนไทยยังคงเป็นปัญหาสำคัญ โดยเฉพาะโรคฟันผุและปริทันต์อักเสบ เป็นปัญหาที่เด่นชัดซึ่งเมื่อไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที โรคจะลุกลามและสูญเสียฟันในที่สุด ส่งผลต่อสุขภาพร่างกาย การสบฟัน ตลอดการใช้ชีวิตประจำวัน ข้อมูลจากการสำรวจสภาวะสุขภาพช่องปากระดับประเทศ ครั้งที่ 8 ประเทศไทย พ.ศ. 2560 ในกลุ่มวัยทำงานอายุ 35-44 ปี ปัญหาที่พบเกิดจากรอยโรคสะสม ทั้งปัญหาสภาวะปริทันต์ ที่พบการอักเสบของเหงือก มีเลือดออกง่าย ร้อยละ 62.4 ปัญหาปริทันต์อักเสบที่มีการทำลายของกระดูกรองรับรากฟันร่วมด้วยซึ่งพบร้อยละ 25.9 และปัญหาโรคฟันผุที่ยังไม่ได้รับการรักษา ร้อยละ 43.3 โดยปัญหาดังกล่าว จะแสดงอาการที่รุนแรงจนเกิดความเจ็บปวดและการสูญเสียฟันในช่วงอายุต่อไป ถ้าไม่ได้รับการดูแล ป้องกัน รักษาที่เหมาะสมทันเวลา นอกจากนี้ในวัยนี้ยังมีพฤติกรรมที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคในช่องปาก โดยเฉพาะการสูบบุหรี่ ที่พบร้อยละ 17.9เฉลี่ย 10.4 มวนต่อวัน รวมทั้งพฤติกรรมการไปใช้บริการในรอบปีร้อยละ 42.3 ซึ่งในจำนวนนี้ส่วนใหญ่ร้อยละ 44.3 ไปรับบริการเมื่อมีหินน้ำลายและร้อยละ 27.8 ไปรับบริการเมื่อมีอาการปวดและเสียวฟันแล้ว มีเพียงร้อยละ 15.8 เท่านั้น ที่ไปรับบริการเพื่อต้องการตรวจเช็คโดยไม่มีอาการ กลุ่มวัยทำงานส่วนใหญ่ ร้อยละ 55.5 ที่ไม่ไปใช้บริการในรอบปีที่ผ่านมา เนื่องจากร้อยละ 68.6 ยังไม่รู้สึกว่าสุขภาพช่องปากมีปัญหา เพราะยังไม่รู้สึกว่ามีอาการผิดปกติใดๆ และร้อยละ 25.7 เนื่องจากไม่มีเวลา ดังนั้น สำหรับกลุ่มวัยทำงานนอกจากการทำให้เข้าถึงข้อมูลข่าวสาร และความรู้เพื่อการดูแลอนามัยช่องปากตนเองแล้ว ยังจำเป็นต้องมีมาตรการควบคุมป้องกันโรค โดยเฉพาะสนับสนุนให้ใช้อุปกรณ์เสริมทำความสะอาดซอกฟันเพื่อป้องกันโรคปริทันต์และฟันผุบริเวณด้านประชิด

จากผลสำรวจสภาวะสุขภาพช่องปากในโครงการพัฒนาระบบการให้บริการทันตกรรมเคลื่อนที่สู่ชุมชนในเขตตำบลกำแพง จำนวน 7 หมู่บ้าน โดยฝ่ายทันตสาธารณสุข โรงพยาบาลละงู ปีงบปรมาณ 2562 พบว่ากลุ่มตัวอย่างจำนวน 404 คน อายุเฉลี่ย 42.9 ปี มีปัญหาเหงือกอักเสบและหินปูน คิดเป็นร้อยละ 83.95มีฟันผุเฉลี่ย 3.22 ซี่ต่อคน มีฟันแท้ที่สามารถใช้งานได้เพียง 23.65 ซี่ต่อคน และมีคู่สบฟันแท้ที่สามารถใช้งานได้ 4.03 คู่ต่อคนเท่านั้น และในปีงบประมาณ 2562 มีประชาชนในเขตตำบลกำแพงมีปัญหาบวมติดเชื้อบริเวณใบหน้าทั้งหมด 46 ราย ประกอบกับอัตราการเข้าถึงบริการทันตกรรมในกลุ่มวัยทำงานอายุ 15-59ปี ในปีงบประมาณ 2562 ในเขตตำบลกำแพงยังมีจำนวนน้อย เพียงร้อยละ 13.39

ดังนั้น เพื่อเป็นการลดอาการบวมติดเชื้อบริเวณใบหน้าที่มีสาเหตุจากโรคฟันผุและโรคปริทันต์อักเสบในเขตตำบลกำแพง ฝ่ายทันตสาธารณสุข โรงพยาบาลละงู จึงได้จัดทำโครงการออกหน่วยทันตกรรมเคลื่อนที่ในหมู่บ้าน โดยทำต่อเนื่องจากโครงการพัฒนาระบบการให้บริการทันตกรรมเคลื่อนที่สู่ชุมชน ปีงบประมาณ 2562 และขยายบริการไปยังหมู่บ้านทั้ง 12 หมู่ในเขตตำบลกำแพง เพื่อให้ประชาชนในเขตตำบลกำแพงเข้าถึงบริการทันตกรรมได้สะดวกขึ้น

สถานการณ์

วัตถุประสงค์โครงการ

1. เพื่อลดปัญหาโรคฟันผุทะลุโพรงประสาทฟันและโรคปริทันต์อักเสบในกลุ่มวัยทำงาน อายุตั้งแต่ 15-59 ปี

กิจกรรม/การดำเนินงาน

1. กิจกรรมที่ 1 ออกหน่วยให้บริการทันตกรรมภายในหมู่บ้าน ทั้งหมด 12 หมู่ๆ ละ 2 วัน
2. กิจกรรมที่ 3 รายงานผลโครงการและแลกเปลี่ยนเรียนรู้
3. กิจกรรมที่ 2 ติดตามผลกลุ่มเป้าหมายที่มารับบริการทันตกรรม

กลุ่มเป้าหมาย

ผลที่คาดว่าจะได้รับ

1. ประชาชนกลุ่มวัยทำงานอายุ 15-59 ปี ที่มีปัญหาโรคฟันผุและปริทันต์อักเสบได้รับการรักษาอย่างถูกวิธี
2. ประชาชนกลุ่มเสี่ยงอายุ 15-59 ปี ได้รับทันตสุขศึกษา และฝึกทักษะการแปรงฟันที่ถูกวิธี
   
3. ภาวะบวมติดเชื้อบริเวณใบหน้าที่มีสาเหตุจากโรคฟันผุ และโรคปริทันต์อักเสบในกลุ่มวัยทำงานอายุ 15-59 ปี ลดลง
4. ประชาชนในเขตตำบลกำแพงสามารถเข้าถึงบริการทันตกรรมได้สะดวกขึ้น และได้รับการรักษา/ติดตามอย่างต่อเนื่อง

ส่วนที่ 1 ผลการดำเนินงาน

* ผลผลิต หมายถึง ผลที่เกิดขึ้นเชิงปริมาณจากการทำกิจกรรม เช่น จำนวนผู้เข้าร่วมประชุม จำนวนผู้ผ่านการอบรม จำนวนครัวเรือนที่ปลูกผักสวนครัว เป็นต้น
** ผลลัพธ์ หมายถึง การเปลี่ยนแปลงที่นำไปสู่การแก้ปัญหา เช่น หลังอบรมมีผู้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมจำนวนกี่คน มีข้อบังคับหรือมาตรการของชุมชนที่นำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมหรือสภาพแวดล้อม เป็นต้น ทั้งนี้ต้องมีข้อมูลอ้างอิงประกอบการรายงาน เช่น ข้อมูลรายชื่อแกนนำ , แบบสรุปการประเมินความรู้ , รูปภาพกิจกรรมพร้อมคำอธิบายใต้ภาพ เป็นต้น